Xây dựng nền Tư pháp nhân văn, vì con người Bài 4: Bảo đảm quyền tiếp cận công lý trong bối cảnh chuyển đổi số
(PLVN) - Không chỉ tăng cường quyền tiếp cận công lý của người dân thông qua hệ thống trợ giúp pháp lý, Bộ, ngành Tư pháp cũng đang đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ vào hoạt động, phục vụ tốt hơn cho người dân, doanh nghiệp.
Bước đột phá trong chuyển đổi số
Để đáp ứng cao hơn những nhu cầu tiếp cận pháp luật, đáp ứng thực hiện các quyền dân sự của người dân, cũng như nhận thức rõ tầm quan trọng của việc ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số trong mọi mặt hoạt động, đặc biệt là trong công tác xây dựng, thực thi, phổ biến, và giáo dục pháp luật, ngày 31/5 vừa qua, Cổng Pháp luật quốc gia chính thức được khai trương.
Không chỉ là một cổng thông tin đơn thuần, đây còn là kênh chính thống phục vụ kịp thời, đầy đủ và chính xác nhu cầu tra cứu thông tin pháp luật cho người dân và doanh nghiệp, từ đó hỗ trợ thiết thực hơn cho mọi đối tượng trong xã hội.
Điểm nhấn làm nên sự khác biệt và đột phá của Cổng Pháp luật quốc gia chính là việc tích hợp chatbot trí tuệ nhân tạo (AI), mang tên gọi AI Pháp luật. Đây không chỉ là một công cụ tìm kiếm thông thường, mà được thiết kế để hoạt động như một trợ lý tư vấn pháp luật ảo, cho phép người dùng tra cứu các điều luật một cách nhanh chóng, dễ dàng chỉ bằng cách đặt câu hỏi, giống như khi đang trò chuyện trực tiếp với một luật sư hay chuyên gia tư vấn luật thực sự. Mô hình đối thoại tự nhiên này giúp phá bỏ rào cản về kiến thức chuyên môn, mang pháp luật đến gần hơn với mọi người.
Sự độc đáo của AI Pháp luật càng được khẳng định khi so sánh với các công cụ tìm kiếm hoặc chatbot AI được phát triển bởi các công ty nước ngoài. Thay vì phụ thuộc vào các nền tảng chung, AI Pháp luật được quản lý và phát triển trực tiếp dưới sự giám sát chặt chẽ của Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, thuộc Bộ Tư pháp.
Điều này đảm bảo rằng cơ sở dữ liệu huấn luyện của AI Pháp luật được xây dựng từ chính các văn bản, điều luật và án lệ tại Việt Nam, được kiểm duyệt kỹ lưỡng về tính chính xác và phù hợp với hệ thống pháp luật trong nước. Nhờ vậy, người dùng hoàn toàn có thể an tâm tuyệt đối về các nội dung và lời khuyên pháp lý do AI Pháp luật cung cấp, tránh được rủi ro từ thông tin không chính xác hoặc không phù hợp với bối cảnh pháp luật Việt Nam thường thấy ở các công cụ nước ngoài.
Hiện tại, AI Pháp luật đã có khả năng hỗ trợ người dùng giải đáp các vấn đề pháp lý ở 32 lĩnh vực khác nhau, bao gồm những vấn đề thiết yếu trong đời sống dân sự, hành chính, và kinh doanh.
Với tầm nhìn dài hạn và mục tiêu trở thành một Trợ lý pháp luật toàn diện, công cụ này đang tiếp tục được Bộ Tư pháp huấn luyện và mở rộng kiến thức ở nhiều lĩnh vực pháp lý chuyên sâu khác, hứa hẹn sẽ trở thành một cánh tay đắc lực, góp phần đưa nền tư pháp Việt Nam ngày càng hiện đại, minh bạch và gần gũi hơn với người dân trong kỷ nguyên số.
Chuyển đổi số để bảo đảm tốt hơn quyền và lợi ích của người dân
Chuyển đổi số là một chủ trương, chính sách lớn của Đảng, Nhà nước, Chính phủ trong những năm qua, đáp ứng yêu cầu và sự phát triển của cuộc cách mạng khoa học công nghệ.
Đối với lĩnh vực hoạt động của Bộ, ngành Tư pháp, Nghị quyết số 66-NQ/TW của Bộ Chính trị đặt ra yêu cầu tăng cường chuyển đổi số, ứng dụng trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn trong công tác xây dựng và thi hành pháp luật.
Ưu tiên nguồn lực xây dựng, phát triển hạ tầng công nghệ thông tin, cơ sở dữ liệu lớn, ứng dụng công nghệ số, trí tuệ nhân tạo phục vụ đổi mới, hiện đại hóa công tác xây dựng, tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm “đúng, đủ, sạch, sống”, liên thông, dễ khai thác, dễ sử dụng, an toàn thông tin và bí mật nhà nước.
Để đảm bảo các quyền trên của người dân, đứng trước yêu cầu mới của Đảng và Nhà nước trong kỷ nguyên số, ngành Tư pháp xác định rõ chuyển đổi số là một nhiệm vụ chính trị trọng tâm, lâu dài và có ý nghĩa chiến lược đặc biệt quan trọng trong tiến trình hiện đại hóa ngành; góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước của Bộ, ngành Tư pháp. Quan trọng hơn, đây cũng chính là phương cách để tổ chức thực thi tốt hơn quyền của người dân theo hướng minh bạch, công khai, hiệu quả.
Thời gian qua, Bộ Tư pháp đã đưa vào sử dụng nhiều hệ thống công nghệ thông tin tiên tiến, giúp nâng cao hiệu quả hoạt động và tăng cường tính chuyên nghiệp, công khai, minh bạch, qua đó góp phần tạo ra những giá trị lớn cho xã hội, giúp nâng cao hiệu quả phục vụ người dân tốt hơn.
Cho đến nay, toàn bộ các thủ tục hành chính thuộc lĩnh vực quản lý của Bộ Tư pháp đã được đưa lên Cổng dịch vụ công quốc gia. Các dịch vụ công thiết yếu thuộc lĩnh vực quản lý của ngành tư pháp như đăng ký khai sinh, kết hôn, khai tử cũng được 63 địa phương trên cả nước cung cấp qua cổng dịch vụ công. Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc từng bước hình thành.
Một số kết quả nổi bật có thể kể đến như xây dựng và vận hành Cơ sở dữ liệu hộ tịch điện tử toàn quốc, kết nối với Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư; triển khai cổng dịch vụ công trực tuyến trong nhiều lĩnh vực như đăng ký hộ tịch, chứng thực…; ứng dụng công nghệ trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật và trợ giúp pháp lý, giúp người dân vùng sâu, vùng xa dễ tiếp cận thông tin pháp luật; đẩy mạnh liên thông, chia sẻ dữ liệu giữa ngành Tư pháp và các bộ, ngành liên quan, góp phần hình thành nền hành chính phục vụ.
Ngành Tư pháp cũng là một trong những đơn vị đi đầu trong cung cấp dịch vụ công trực tuyến mức độ 3, 4. Nhiều thủ tục như khai sinh, khai tử, đăng ký giao dịch bảo đảm… đã được thực hiện hoàn toàn trực tuyến, góp phần tiết kiệm thời gian, chi phí cho người dân và doanh nghiệp. Việc liên thông điện tử hai thủ tục hành chính liên quan đến đăng ký khai sinh, đăng ký khai tử đã được thực hiện ổn định, thông suốt, với số lượng hồ sơ ngày càng tăng.
Với việc ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, đẩy mạnh chuyển đổi số, Bộ, ngành Tư pháp đã và đang tạo ra những chuyển biến mạnh mẽ, giúp người dân dễ dàng tiếp cận pháp luật và rộng hơn là tiếp cận công lý hơn bao giờ hết.
Thông qua chuyển đổi số của toàn ngành, người dân được thụ hưởng các dịch vụ văn minh, hiện đại, với quy trình xây dựng và hệ thống VBQPPL được công khai minh bạch tối đa, giúp người dân dễ dàng tiếp cận thông tin, tiết kiệm đáng kể thời gian và chi phí khi thực hiện các thủ tục hành chính.
Rõ ràng, những kết quả này thể hiện quyết tâm chính trị cao và nỗ lực hành động toàn diện của ngành Tư pháp nhằm thực hiện thành công các nhiệm vụ chuyển đổi số, góp phần tạo ra những chuyển biến căn bản trong hoạt động thực thi công vụ, đáp ứng định hướng của Đảng và kỳ vọng của Nhân dân về một nền tư pháp hiện đại, vì con người.