Vụ án “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” tại Thanh Trì, Hà Nội: Những điểm mâu thuẫn cần làm rõ để có bản án công tâm

Từ giao dịch “quây tôn, tách sổ” đến vòng lao lý

Theo hồ sơ vụ án, cuối năm 2023, bà Trần Thị Hạnh (Thanh Trì, Hà Nội) có nhu cầu quây tôn dựng xưởng và tách sổ cho hai thửa đất nông nghiệp (100m² và 185m²) tại xã Tam Hiệp, huyện Thanh Trì (nay là xã Đại Thanh, Hà Nội) nhưng cả hai đều chưa đủ điều kiện pháp lý.

Do quen biết từ trước, bà Hạnh được Nguyễn Thu Hương (Đống Đa, Hà Nội) ngỏ lời “giúp đỡ”. Để tạo lòng tin, Hương đổi tên Giáp Trường Thịnh (người quen của Hương trú tại Văn Quán, Hà Đông) trong danh bạ điện thoại thành “thư ký sếp” cho bà Hạnh xem, rồi yêu cầu bà Hạnh chuyển 450 triệu đồng để “lo việc”.

Sau khi nhận tiền, Hương nhờ Thịnh xử lý công việc quây tôn dựng xưởng trên thửa đất nông nghiệp. Thịnh không trực tiếp thực hiện mà nhờ đến Phạm Quang Tú (Hoàng Mai, Hà Nội) do nghĩ Tú có kinh nghiệm tư vấn xây dựng. Tú đồng ý giúp với chi phí 100 triệu đồng. Thịnh sau đó báo Hương giá 150 triệu, rồi đưa cho Tú 100 triệu, còn 50 triệu Thịnh giữ lại chi tiêu cá nhân.

Ngày 18/12/2023 bà Hạnh thuê người tiến hành đổ đất và san lấp thửa đất nông nghiệp 185m2 thì bị cơ quan chức năng lập biên bản và xử phạt hành chính 30 triệu đồng. Tú và Thịnh góp 20 triệu đồng chuyển cho Hương hỗ trợ bà Hạnh nộp phạt.

Sau khi bị xử phạt, việc quây tôn vẫn được bà Hạnh tiếp tục thực hiện, tuy nhiên ngày 29/12/2023, UBND xã Tam Hiệp ra thông báo yêu cầu bà Hạnh phải tháo dỡ công trình nêu trên. Do đó, bà Hạnh yêu cầu Hương trả lại tiền nhưng Hương không đáp ứng.

Song song với việc quây tôn, việc tách sổ thửa đất nông nghiệp 100m2, Hương nhờ Nguyễn Văn Giáp (Quỳnh Phụ, Thái Bình) với chi phí 150 triệu đồng nhưng không được việc. Do vậy, Hương tiếp tục nhờ Thịnh giúp với chi phí 100 triệu đồng, nhưng Thịnh cũng không giúp được, Thịnh lại nhờ đến Tú, Tú không giúp và bảo Thịnh trả lại tiền cho Hương. Sau khi nhận lại số tiền 100 triệu đồng từ Thịnh, Hương không trả lại cho bà Hạnh mà vẫn thông tin là “hồ sơ đang được xử lý”.

Khi bị bà Hạnh đòi tiền và nói sẽ tố cáo, Hương lo sợ bị xử lý hình sự nên gọi nhờ Tú tư vấn giúp vì nghĩ Tú có quan hệ và am hiểu pháp luật. Tú đồng ý giúp và được Hương gửi chi phí 80 triệu đồng.

Ngày 30/01/2024 bà Hạnh đến Công an huyện Thanh Trì trình báo sự việc. Sau quá trình điều tra, các cơ quan tố tụng huyện Thanh Trì đã ban hành kết luận điều tra và cáo trạng truy tố Nguyễn Thu Hương về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo quy định tại điểm a khoản 3 Điều 174 Bộ luật hình sự; Phạm Quang Tú và Giáp Trường Thịnh bị truy tố về tội “Lừa đảo chiếm đoạt tài sản” theo quy định tại điểm c khoản 2 Điều 174 Bộ luật hình sự.

Tòa đề nghị điều tra bổ sung ba nội dung, Viện chỉ chấp nhận một

Tại phiên sơ thẩm ngày 15/1/2025, bị cáo Phạm Quang Tú bác bỏ cáo buộc, cho rằng mình không phạm tội. Tú còn cung cấp một tệp (file) ghi âm nhằm chứng minh bị điều tra viên mớm cung, ép cung.

Trước tình tiết này, TAND huyện Thanh Trì ra quyết định trả hồ sơ để điều tra bổ sung 03 nội dung, trong đó hai nội dung liên quan đến hành vi của Tú và một nội dung về tố cáo mớm cung.

Ngày 22/01/2025 Viện KSND huyện Thanh Trì ra quyết định trả hồ sơ điều tra bổ sung nhưng chỉ yêu cầu làm rõ nội dung tố cáo điều tra viên, còn hai nội dung còn lại Viện gửi văn bản thông báo từ chối điều tra (văn số 74/CV-VKS).

Quá trình điều tra bổ sung, Cơ quan Cảnh sát điều tra (CSĐT), Công an huyện Thanh Trì đã trưng cầu giám định âm thanh đối với các file ghi âm Tú giao nộp, tuy nhiên, ngày 12/02/2025, Phòng Kỹ thuật hình sự, Công an thành phố Hà Nội thông báo từ chối giám định do vượt quá khả năng của Giám định viên. Tiếp đó, Cơ quan điều tra tiến hành dịch các file ghi âm dưới sự chứng kiến của Phạm Quang Tú và luật sư bào chữa cho Tú.

Ngày 26/02/2025, Cơ quan CSĐT, Công an huyện Thanh Trì ban hành Bản kết luận điều tra bổ sung vụ án hình sự số 47/BKL-ĐTTH. Theo đó, Bản kết luận đánh giá: “Qua đánh giá nội dung dịch 02 đoạn ghi âm thành văn bản, việc Phạm Quang Tú khiếu nại Điều tra viên, cán bộ điều tra có hành vi dẫn dắt, mớm cung, dựng cung và đe doạ là không có căn cứ”.

Ngày 30/05/2025 Tòa án nhân dân huyện Thanh Trì đã mở lại phiên tòa xét xử. Sau quá trình tranh tụng tại tòa, hội đồng xét xử (HĐXX) nhận định hành vi của các bị cáo trong vụ án là “lừa đảo chiếm đoạt tài sản”, trong đó Hương là cầm đầu, Tú là đồng phạm thực hành tích cực, Thịnh là đồng phạm. Xét bị hại đã được hoàn trả toàn bộ thiệt hại và có đơn xin giảm nhẹ cho các bị cáo, HĐXX ra bản án tuyên phạt: Hương 7 năm 3 tháng tù, Tú 4 năm 6 tháng tù, Thịnh 30 tháng tù treo.

Ngay sau khi tuyên án, bị cáo Tú lập tức kháng cáo kêu oan, khẳng định bản thân chỉ thực hiện tư vấn, không có hành vi gian dối để chiếm đoạt tài sản.

Còn nhiều điểm cần làm rõ

Qua nghiên cứu hồ sơ vụ án, Luật sư Phan Kế Hiền - Giám đốc Công ty Luật TNHH Bảo Tín, Đoàn luật sư TP.Hà Nội nhận định rằng, vụ án vẫn còn nhiều điểm mâu thuẫn, cần phải xác minh làm rõ thêm.

Theo luật sư Hiền, mâu thuẫn cốt lõi là xác định đối tượng mà bị cáo Tú đã giao dịch và hành vi có thực sự cấu thành “lừa đảo” hay không.

Bản án sơ thẩm kết luận các bị cáo đã gian dối để dựng xưởng trên thửa đất 185m², từ đó xác định ông Tú chiếm đoạt 100 triệu đồng. Nhưng tại tòa, ông Tú khẳng định chỉ nhận lời tư vấn cho ông Thịnh về việc dựng xưởng tại thửa đất 100m², hoàn toàn không liên quan đến thửa 185m².

Đáng chú ý, lời khai của ông Tú lại trùng khớp với lời khai của chính bị hại (bà Hạnh) khi bà cho rằng mình nhờ Hương dựng xưởng ở cả hai thửa đất. Đồng thời, các tin nhắn giữa Thịnh và Tú trong hồ sơ vụ án cũng thể hiện nội dung liên quan đến thửa đất 100m² chứ không phải thửa đất 185m².

Mặt khác, bà Hương lại không thừa nhận nhận tiền để dựng xưởng thửa đất 100m², chỉ nhận lời “giúp tách sổ”. Sự chênh lệch này dẫn đến mâu thuẫn lớn giữa các lời khai.

Theo luật sư Hiền,  hồ sơ vụ án cũng thiếu các tài liệu quan trọng như biên bản kiểm tra thực địa, thời điểm dựng công trình hay quyết định xử lý vi phạm cụ thể của cơ quan quản lý đất đai đối với từng thửa đất. "Đây là thiếu sót cần bổ sung nếu muốn làm rõ trách nhiệm hình sự", luật sư Hiền nhấn mạnh.

Đối với cáo buộc ông Tú lừa đảo bà Hương số tiền 80 triệu để lo thoát án hình sự, luật sư Hiền cho rằng: Nội dung tin nhắn Zalo ngày 1/2/2024 giữa ông Tú và bà Hương thể hiện rõ ràng rằng ông Tú chỉ nhận tiền để tư vấn pháp lý, nhằm tránh tranh chấp hình sự chứ không hề cam kết bà Hương sẽ thoát truy cứu.

Cụ thể, đoạn tin nhắn có nội dung: ““Nhận của chị tiền để hỗ trợ tư pháp cho chị, tránh để xảy ra tranh chấp hình sự với việc giao dịch của chị với bà Hạnh. Tư vấn cho chị cách làm việc và trả lời với cơ quan nhà nước khi bà Hạnh cố tình làm trái quy định pháp luật: tố giác chị với cơ quan nhà nước”. Theo luật sư Hiền, câu từ thể hiện rõ mục đích là hỗ trợ định hướng pháp lý, chứ không khẳng định “giải quyết được vụ việc” hay “cam kết miễn truy cứu”.

Tại phiên tòa, ông Tú cũng xác nhận không có cam kết “thoát án hình sự” mà chỉ đưa ra lời khuyên và các bước cần làm để xử lý tranh chấp. Điều này phù hợp với các chứng cứ tài liệu trong hồ sơ.

“Chứng cứ buộc tội bị cáo Tú với khoản tiền 80 triệu đồng là chưa đủ cơ sở. Có mâu thuẫn giữa lời khai của hai bên, không có bằng chứng cho thấy bị cáo có hành vi gian dối nhằm chiếm đoạt. Do đó, cần điều tra bổ sung làm rõ ông Tú có cam kết bà Hương không bị xử lý hình sự trước tố giác của bà Hạnh hay không? Hay đơn thuần chỉ là giao dịch dân sự, tư vấn pháp lý thông thường”, luật sư Hiền nói.

Bên cạnh các điểm mâu thuẫn, luật sư Hiền cho rằng, Tòa phúc thẩm sắp tới cần đánh giá lại toàn bộ quy trình thu thập chứng cứ, đặc biệt là việc giám định nội dung file ghi âm và các yêu cầu điều tra bổ sung bị từ chối trước đó. “Việc Viện kiểm sát không chấp thuận điều tra lại các tình tiết quan trọng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến tính khách quan, toàn diện của vụ án”, luật sư Hiền nói.

“Với hàng loạt chi tiết chưa sáng tỏ, đây là một vụ án phức tạp đòi hỏi HĐXX cấp phúc thẩm phải xem xét thấu đáo để bảo đảm không làm oan người vô tội và không bỏ lọt người có tội,” luật sư Hiền khuyến nghị.