Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt cần đóng vai trò nòng cốt trong các dự án hạt nhân quốc gia
(PLVN) Đó là một trong những yêu cầu được Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh tại buổi làm việc với Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt (Lâm Đồng) ngày 25/7.
Phát biểu tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn nhấn mạnh, phát triển năng lượng nguyên tử là một chủ trương lớn, mang tính chiến lược, đòi hỏi tầm nhìn dài hạn và quyết sách đồng bộ.
Viện Nghiên cứu hạt nhân (NCHN) Đà Lạt là đơn vị tiên phong, là cái nôi của ngành, có vai trò đi đầu trong việc nghiên cứu và ứng dụng năng lượng hạt nhân vì mục đích hòa bình. Suốt 40 năm qua, Viện đã đạt được những thành quả rất tốt đẹp, khẳng định tầm nhìn chiến lược, sâu sắc của Đảng và Nhà nước ta ngay từ những ngày đầu sau giải phóng. Thay mặt Chính phủ, Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn biểu dương và đánh giá cao những cống hiến thầm lặng nhưng rất to lớn của nhiều thế hệ lãnh đạo, nhà khoa học và người lao động của Viện NCHN Đà Lạt để đạt được những thành tựu nổi bật.
Phó Thủ tướng Bùi Thanh Sơn yêu cầu Viện NCHN Đà Lạt thời gian tới tập trung vào một số nhiệm vụ trọng tâm như: Tiếp tục quản lý, khai thác hiệu quả lò phản ứng hạt nhân (PƯHN) Đà Lạt, bảo đảm an toàn tuyệt đối, tuân thủ các quy định quốc tế về an toàn, an ninh hạt nhân. Đồng thời, Viện cần đề xuất nâng cấp các hệ thống, đặc biệt là hệ thống điều hành, để tương xứng với công nghệ hiện đại;
Viện NCHN Đà Lạt cần đóng vai trò nòng cốt trong các dự án hạt nhân quốc gia, phải là đơn vị tham gia sâu vào quá trình chuẩn bị triển khai các dự án nhà máy điện hạt nhân, cũng như dự án xây dựng Trung tâm Nghiên cứu Khoa học và Công nghệ hạt nhân mới. Cùng với đó, Viện NCHN Đà Lạt phải chú trọng công tác đào tạo nguồn nhân lực bởi đây là yếu tố quyết định thành bại. Viện cần có chiến lược dài hạn để đào tạo và xây dựng đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học đầu ngành, có thể tiếp cận trình độ quốc tế…
Đối với các đề xuất, kiến nghị của Viện NCHN Đà Lạt cũng như của tỉnh Lâm Đồng tại buổi làm việc, Phó Thủ tướng giao Bộ KH&CN chủ trì, phối hợp với các Bộ Tài chính, Kế hoạch và Đầu tư, cùng các bộ ngành liên quan rà soát, tháo gỡ các vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi nhất cho Viện NCHN Đà Lạt phát triển; những nội dung vượt thẩm quyền báo cáo Thủ tướng. Phó Thủ tướng lưu ý, cần có sự gắn kết chặt chẽ Nhà nước – Nhà trường – Nhà khoa học (Viện) và Doanh nghiệp để biến các thách thức thành lợi thế cạnh tranh, tạo ra động lực thực sự cho khoa học công nghệ phát triển.
Trước đó, tại buổi làm việc, ông Cao Đông Vũ – Viện trưởng Viện NCHN Đà Lạt đã điểm lại một số kết quả nổi bật qua 40 năm hoạt động và 6 tháng đầu năm 2025 của Viện NCHN Đà Lạt. Theo đó, đơn vị đã làm chủ kỹ thuật, công nghệ lò PƯHN trong quản lý, vận hành và khai thác sử dụng. Lò PƯHN Đà Lạt là một trong số 4 lò trên thế giới áp dụng thành công kỹ thuật phin lọc nơtron để tạo ra các dòng nơtron đơn năng, công cụ cần thiết để tiến hành các nghiên cứu vật lý hạt nhân thực nghiệm, phục vụ cho nghiên cứu cơ bản về số liệu và cấu trúc hạt nhân cũng như các nghiên cứu ứng dụng…
Viện NCHN Đà Lạt cũng đạt nhiều kết quả về triển khai ứng dụng năng lượng nguyên tử trong các lĩnh vực nông nghiệp, môi trường, thủy lợi, giao thông, Y tế và chăm sóc sức khỏe cộng đồng. Đặc biệt, trong giai đoạn đại dịch COVID-19, nguồn cung đồng vị phóng xạ cho các bệnh viện từ việc nhập khẩu nước ngoài bị gián đoạn, Viện vẫn đảm bảo sản xuất đủ lượng thuốc phóng xạ đáp ứng nhu cầu của bệnh nhân, bệnh viện trên toàn quốc; trong 2 năm đại dịch COVID-19, Viện đã cung cấp khoảng 2.450 Ci đồng vị I-131, Tc-99m... phục vụ chẩn đoán và điều trị bệnh, gấp 3 lần so với thời kỳ trước đó, đáp ứng hơn 90% nhu cầu trong nước, có thời điểm đáp ứng đủ 100%...
Nhờ những kết quả trên, lò PƯHN Đà Lạt được Tổng Giám đốc Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) đánh giá là “lò sử dụng hiệu quả nhất trong các lò có công suất nhỏ trên thế giới”. Theo Viện trưởng Cao Đông Vũ, thời gian tới, Viện NCHN Đà Lạt sẽ tiếp tục quán triệt thực hiện các chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo; Tiếp tục nhiệm vụ vận hành an toàn và khai thác hiệu quả Lò Đà Lạt. Viện cũng đẩy mạnh các hướng nghiên cứu theo lộ trình có trọng tâm trọng điểm, đặc biệt là những hướng tiềm năng, có thế mạnh; Đẩy mạnh ứng dụng kỹ thuật hạt nhân phục vụ phát triển kinh tế - xã hội…
Báo cáo với Phó Thủ tướng, ông Nguyễn Ngọc Phúc – Phó Chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng ghi nhận những kết quả, đóng góp của Viện NCHN Đà Lạt đối với sự phát triển của đất nước nói chung, tỉnh Lâm Đồng nói riêng trên tất cả các lĩnh vực. Ông Phúc nhấn mạnh, Lâm Đồng có các lợi thế về vị trí địa lý, khí hậu, nguồn nhân lực… để phát triển năng lượng hạt nhân. Tỉnh Lâm Đồng cam kết tiếp tục đồng hành, tạo mọi điều kiện tốt nhất để Viện NCHN Đà Lạt tiếp tục phát triển. Lãnh đạo tỉnh Lâm Đồng cũng mong muốn các cơ quan Trung ương, nhất là Bộ KH&CN tiếp tục hỗ trợ, tạo điều kiện cho tỉnh Lâm Đồng, Viện NCHN Đà Lạt để Viện tiếp tục duy trì, phát huy hơn nữa vai trò, đóng góp vào sự phát triển của đất nước.