Vai trò của nhà báo trong Tam giác truyền thông doanh nghiệp - hiệp hội - báo chí

Báo chí đưa thông tin, các kiến nghị sẽ có trọng lượng và giá trị hơn

Dưới góc nhìn của một người có nhiều kinh nghiệm trong công tác báo chí, quản lý báo chí, ông  Bùi Văn Doanh, Viện trưởng Viện nghiên cứu Bất động sản Việt Nam, nguyên Tổng Biên tập Báo Xây dựng, nguyên Tổng Biên tập Tuần Tin tức, TTXVN cho hay: Hiệp hội Bất động sản Việt Nam đã 3 lần có văn bản kiến nghị sửa đổi Nghị định 103. Nhưng tại sao vẫn cần sự tham gia của báo chí? Vì nếu báo chí đưa thông tin, phản ánh, thì các kiến nghị sẽ có trọng lượng và giá trị hơn.

Tất nhiên, báo chí muốn phản ánh đúng, trúng thì phải hiểu vấn đề. Nhưng không phải nhà báo nào cũng có thể nắm được hết các khía cạnh chuyên môn, cũng không thể là chuyên gia trong mọi lĩnh vực. Vậy nên, vai trò chủ động cung cấp thông tin và kiến nghị đến Hiệp hội của doanh nghiệp là rất quan trọng.

Ông Nguyễn Quốc Hiệp Chủ tịch Hiệp hội các Nhà thầu Xây dựng Việt Nam, Chủ tịch GP.Invest – cũng thừa nhận tầm quan trọng của báo chí. Ông nói: “ Doanh nghiệp hay Hiệp hội bên cạnh việc gửi công văn đến Chính phủ, thì để công văn đó đến được với cộng đồng, giúp cho Quốc hội, Chính phủ thấy được tầm quan trọng của vấn đề thì cần có vai trò của báo chí. Tôi cho vai trò của báo chí trong phản biện chính sách là vô cùng quan trọng.

Tôi có mấy năm làm phóng viên chiến trường, thế nên tôi cũng thường phản biện và phản biện một cách chặt chẽ. Nên tôi cũng xin phép nói thẳng là một số báo phản biện rất sâu sắc, nhưng một số báo phản biện chưa chính xác, chưa nhìn ra vấn đề, chưa sâu sát. Nên để báo chí có tiếng nói trọng lượng, tôi rất mong các báo phản biện cần trọng tâm.

Cá nhân tôi, tôi cho rằng, không có truyền thông thì không thể truyền tải được các phản biện chính sách, ý kiến của các doanh nghiệp. Nhưng cũng mong báo chí có tiếng nói để các doanh nghiệp, Hiệp hội mạnh dạn hơn trong việc góp ý, giãi bày vấn đề. Bởi các doanh nghiệp hiện này chủ yếu chỉ chia sẻ vấn đề với nhau nhưng thường không đưa ra những phát ngôn chính thức.

Quốc hội, Chính phủ luôn cần kênh thông tin từ tam giác này, nhưng vấn đề là cách thức đưa thông tin như thế nào cho hiệu quả. Nếu chỉ dừng ở việc đưa tin văn bản thì sẽ khó tiếp cận. Cần tạo ra tiếng nói đồng thuận, tiếng nói chung có sức nặng và lan tỏa.

Cũng phải thẳng thắn rằng, nếu thiếu vai trò của báo chí, thì nhiều doanh nghiệp và hiệp hội sẽ khó phát huy hết vai trò phản biện chính sách của mình.”

Tuy nhiên, theo nhận định của ông Hiệp, báo chí hiện vẫn ít đề cập đến một vấn đề rất quan trọng, đó là tâm lý sợ trách nhiệm trong bộ máy chính quyền, dẫn đến việc đùn đẩy, kéo dài thủ tục đối với doanh nghiệp: “Tôi cho rằng báo chí cần phản biện mạnh mẽ hơn nữa về vấn đề này, để thấy rõ rằng nếu không chọn được cán bộ có năng lực, có trách nhiệm, thì khó có thể tháo gỡ các điểm nghẽn trong thực thi chính sách.”

  Báo chí thúc đẩy sự minh bạch trong dòng chảy chính sách

Với vai trò chuyên môn báo chí – Nhà báo Phạm Nguyễn Toan, Phó Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, Tổng Biên tập Tạp chí điện tử Bất động sản Việt Nam khẳng định: Trong vai trò phản biện chính sách, báo chí không thể dừng lại ở việc đưa tin, mà cần phát triển theo hướng trở thành báo chí chuyên gia, báo chí dữ liệu, từ đó tiến tới báo chí giải pháp. Nếu chỉ công bố số liệu mà không đi kèm phân tích và kiến nghị chính sách thì chưa thể hoàn thành vai trò phản biện một cách thực chất.

Ông chia sẻ kinh nghiệm tại Reatimes: “Chúng tôi xác định, phóng viên phải được đào tạo để hiểu rõ vấn đề, nhưng đồng thời phải biết dựa vào đội ngũ chuyên gia và tri thức khoa học. Mỗi khi tiếp cận một vấn đề mới, tòa soạn đều tổ chức các buổi tập huấn chuyên đề, để đội ngũ phóng viên, biên tập viên được trang bị kiến thức nền và phương pháp tiếp cận bài bản trước khi tác nghiệp.

Muốn báo chí trở thành một tiếng nói có trọng lượng trong xã hội, đặc biệt là trong quá trình xây dựng và phản biện chính sách, thì không thể tách rời khỏi nền tảng khoa học. Báo chí không dừng lại ở phản ánh hiện tượng, mà còn đề xuất hướng giải quyết dựa trên dữ liệu, bằng chứng và phân tích chuyên sâu.”

Cũng từ góc độ chuyên môn, Nhà báo Thu Hiền - Tạp chí Kinh tế và Tài chính khẳng định  mô hình tam giác phối hợp giữa báo chí - doanh nghiệp - hiệp hội là một cách tiếp cận rất phù hợp trong bối cảnh hiện nay, khi vai trò của báo chí ngày càng được ghi nhận rõ nét. Hiệp hội đóng vai trò trung gian kết nối giữa doanh nghiệp với Nhà nước, còn cơ quan báo chí là kênh truyền tải thông tin và thúc đẩy sự minh bạch trong dòng chảy chính sách. Nếu mô hình tam giác này vận hành hiệu quả, sẽ góp phần cải thiện chất lượng phản biện, lan tỏa thông tin chính xác và thúc đẩy chính sách đi vào thực tiễn.

Trong mô hình đó, báo chí cần hoàn thiện ba vai trò song song: cung cấp thông tin, phản biện chính sách và kết nối dữ liệu đa chiều. Thời gian qua, báo chí đã làm khá tốt vai trò đưa tin và phản ánh, tuy nhiên vai trò kết nối dữ liệu vẫn còn hạn chế. Điều này đòi hỏi sự phối hợp sâu hơn với các cơ quan chức năng, các chuyên gia và hiệp hội để báo chí có đủ nền tảng dữ liệu vững chắc cho phân tích và phản biện.

Phóng viên phải hiểu rõ, trăn trở với vấn đề muốn truyền tải

Nhìn nhận về vai trò của “tam giác”,  ĐBQH Phan Đức Hiếu, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế Tài chính của Quốc hội khẳng định:  Đối với Hiệp hội, ý kiến, phản biện của cộng đồng doanh nghiệp về bất cập thể chế là rất quan trọng. Làm thế nào để cơ quan có thẩm quyền biết được đâu là những vướng mắc thực sự chứ không phải vướng mắc râu ria để có sự điều chỉnh chính sách và ai làm được việc này? Theo tôi, không ai khác ngoài Hiệp hội đại diện cho cộng đồng doanh nghiệp. Chính vì vậy, tôi nhấn mạnh đến vai trò của Hiệp hội - đại diện của các doanh nghiệp, bên cạnh vai trò của từng doanh nghiệp.

Đối với nhà báo, ông cho rằng các quan báo chí, các nhà báo, phóng viên nếu mong muốn khẳng định mình thì có lẽ không có cách nào khác ngoài việc phải hiểu rõ, trăn trở với vấn đề muốn truyền tải.

Dẫn chứng với việc tuyên truyền nghị quyết 68, ông nói: Cần bám sát tinh thần của Nghị quyết, đặc biệt tập trung vào những điểm mới, trọng tâm, trọng điểm. Cùng với đó, cần phản ánh chính xác, kịp thời kết quả cả tích cực và khó khăn, thách thức trong triển khai thi hành Nghị quyết. Tiếp đó là khi phản ánh thông tin phải hướng tới đưa ra giải pháp cụ thể.

Đối với doanh nghiệp, cần phải hiểu rõ cơ hội bứt phá vươn lên của doanh nghiệp, đồng thời với nguy cơ lớn về đào thải. Vì vậy, không có cách nào khác, các doanh nghiệp phải nâng cao năng lực, chuyên nghiệp hoá sản phẩm.

 Báo chí phải "tìm đúng điểm rơi"

Đưa quan điểm khách quan về  vai trò của các bên trong “tam giác” báo chí, doanh nghiệp, hiệp hội, GS. TS. Hoàng Văn Cường bày tỏ: Tôi cho rằng, doanh nghiệp không nên và cũng không được can thiệp hay chi phối việc xây dựng chính sách. Nhưng doanh nghiệp hoàn toàn có quyền phản ánh những vướng mắc khi thực thi để các cơ quan chức năng có cơ sở điều chỉnh. Đây chính là cách cung cấp thông tin, bằng chứng để nhận diện chính sách nào đang phát huy hiệu quả và chính sách nào cần sửa đổi.

Truyền thông và báo chí cũng đóng vai trò quan trọng trong việc đưa ra các bằng chứng khách quan, trung thực, tránh đưa tin sai lệch hay cường điệu.

Chính các hiệp hội cũng có nhiều cơ hội để tham gia góp ý chính sách, phản biện xây dựng. Tiếng nói của hiệp hội không chỉ tổng hợp thông tin từ thực tiễn mà còn tạo thành cầu nối hiệu quả giữa doanh nghiệp và nhà nước.

Thực tế, hiệp hội có vai trò rất lớn trong việc tiếp cận các hội nghị, hội thảo, đóng góp ý kiến phản biện cho chính sách. Ở nhiều sự kiện quan trọng, kể cả hội nghị có sự tham gia của Thủ tướng, các hiệp hội đều được mời dự. Điều đó cho thấy, hiệp hội luôn là đối tượng được cơ quan nhà nước lắng nghe, vì vậy tiếng nói của hiệp hội rất quan trọng.

Bên cạnh đó, các hiệp hội còn có thể truyền tải thông điệp thông qua các diễn đàn báo chí - truyền thông. Nhưng để hiệu quả, báo chí cũng phải "tìm đúng điểm rơi", chọn đúng thời điểm, nội dung phù hợp để phản ánh, góp ý chính sách một cách xác đáng.

TS. Nguyễn Văn Khôi, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản Việt Nam, nguyên Phó Chủ tịch UBND TP. Hà Nội vai trò của cộng đồng doanh nghiệp và hiệp hội với vai trò cầu nối có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Các doanh nghiệp, nhất là lực lượng pháp chế doanh nghiệp và các cơ quan báo chí truyền thông cần tham gia tích cực, đầy đủ, đóng góp ý kiến với các chính sách của Chính phủ.

Ông cho biết, thời gian qua, Hiệp hội Bất động sản Việt Nam cũng đã thiết lập cơ chế sau khi Luật được ban hành, sẽ xây dựng đề án truyền thông và tuyên truyền pháp luật. Đây là việc làm rất thiết thực. Đồng thời, Hiệp hội cũng đã phối hợp tổ chức nhiều tọa đàm và nhận được những ý kiến phản biện từ các chuyên gia, nhà khoa học để góp phần hoàn thiện hơn các chủ trương chính sách đề ra.