Ứng dụng công nghệ thúc đẩy phòng, chống bạo lực gia đình

Khi công nghệ đem lại một mái ấm không bạo lực

Trong vài năm gần đây, Việt Nam đang ứng dụng công nghệ nâng cao kiến thức về phòng, chống bạo lực gia đình cho người dân, đồng thời bảo vệ những nạn nhân bị bạo lực gia đình.

Một số mô hình đã được sử như xây dựng các chiến dịch quảng bá trên TikTok, Youtube, Facebook thu hút đông đảo người trẻ tham gia. Lấy ví dụ, vào năm 2019, cuộc thi “Yêu đẹp - An toàn cho phụ nữ” do Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng khoa học về Giới - Gia đình - Phụ nữ và Vị thành niên (CSAGA) và TikTok tổ chức. Sau 3 tuần triển khai với sự hưởng ứng tích cực của người dùng, cuộc thi đã thu hút được 3.849 video tham gia với tổng số gần 52 triệu lượt xem cùng hàng ngàn lượt chia sẻ, bình luận. Các video ngắn tái hiện những tình huống đời thường tại trường học, công sở, nơi công cộng để truyền tải thông tin một cách trực quan, khắc sâu những kiến thức bảo vệ phụ nữ và trẻ em gái trong cộng đồng. Những video này được chia sẻ rộng rãi trên nhiều nền tảng mạng xã hội.

Ngoài việc sử dụng các kênh truyền thông qua mạng xã hội, số điện thoại hotline tư vấn, hỗ trợ cho các nạn nhân bị bạo lực gia đình đang trở thành “trợ thủ” đắc lực. Như mô hình Ngôi nhà Ánh Dương, đã ngăn chặn và trợ giúp kịp thời cho nạn nhân là phụ nữ và trẻ em gái bị bạo lực, xâm hại tình dục; Tăng cường sự tham gia, nâng cao trách nhiệm và phát huy vai trò của các ban, ngành, đoàn thể liên quan trong việc hỗ trợ nạn nhân giải quyết vấn đề bạo lực, xâm hại tình dục. Đồng thời nâng cao nhận thức và chuyển đổi hành vi của cộng đồng, góp phần ngăn chặn và đẩy lùi các hành vi bạo lực, xâm hại tình dục đối với phụ nữ và trẻ em gái.

Lấy ví dụ mô hình Ngôi nhà Ánh Dương tại Quảng Ninh, các nạn nhân bị bạo lực trên cơ sở giới được cung cấp các dịch vụ thiết yếu hoàn toàn miễn phí 24/7, bao gồm hỗ trợ tư vấn, tham vấn qua đường dây nóng và tại văn phòng, xây dựng kế hoạch trợ giúp, cung cấp nơi tạm lánh an toàn trong trường hợp khẩn cấp, chăm sóc và hỗ trợ y tế, chuyển tuyến và kết nối hỗ trợ tư pháp. Bên cạnh đó, người bị bạo lực cũng hỗ trợ trang bị kỹ năng sống, kết nối dạy nghề và tạo việc làm, kết nối chuyển gửi để hòa nhập cộng đồng… Tính riêng trong năm 2023, địa chỉ này đã tiếp nhận 3.326 cuộc gọi qua tổng đài 18001769, trong đó thực hiện tư vấn hỗ trợ và kết nối đối với 138 trường hợp bị bạo lực trên cơ sở giới; tiếp cận, tư vấn và kết nối các bên liên quan can thiệp và hỗ trợ cho 23 trường hợp bị bạo lực tại cộng đồng; tiếp nhận khẩn cấp, cung cấp dịch vụ hỗ trợ thiết yếu, tư vấn, kết nối các bên liên quan can thiệp và hỗ trợ đối với 06 người bị bạo lực trên cơ sở giới, trong đó có 01 trường hợp ngoài tỉnh (tại Hà Nội).

Mặc dù đã nỗ lực áp dụng nhiều giải pháp công nghệ hỗ trợ nạn nhân bị bạo lực gia đình và nâng cao kiến thức cho người dân, tuy nhiên những mô hình này chưa được đông đảo cộng đồng biết đến. Đặc biệt trong thời đại số hóa, khi đại đa phần mọi người “sống vội, sống gấp” cho kịp với guồng quay của thời đại, những thông tin nhanh, ngắn gọn, hấp dẫn dễ được cộng đồng chú ý nhiều hơn.

Theo số liệu thực tế, có đến 74,6% người bị bạo lực gia đình, bạo lực trên cơ sở giới được phát hiện được tiếp cận biện pháp hỗ trợ tư vấn; 100% người gây bạo lực gia đình, bạo lực trên cơ sở giới được phát hiện ở mức chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự được tư vấn, tham vấn. Tuy nhiên, tình trạng bạo lực gia đình vẫn còn tồn tại khá nhức nhối trong xã hội.

Theo Báo cáo của Chính phủ, năm 2023, cả nước có 3.122 hộ xảy ra bạo lực gia đình với hơn 3.240 vụ, giảm 1.214 vụ so với con số 4.454 vụ của năm 2002. Trong đó, bạo lực thân thể xảy ra nhiều nhất với 1.520 vụ, tiếp đến là bạo lực tinh thần 1.404 vụ, bạo lực kinh tế 230 vụ và bạo lực tình dục 110 vụ. Có 3.193 nạn nhân của bạo lực gia đình, gồm có 2.628 nữ và 565 nam.

Cần áp dụng đa dạng các mô hình công nghệ số

Theo CleverAds, vào đầu năm 2025, Việt Nam có khoảng 79,8 triệu người sử dụng Internet, chiếm 78,8% dân số, số lượng tài khoản mạng xã hội là 76,2 triệu, tương đương 75,2% dân số. Có tới 73,3% dân số sử dụng mạng xã hội với thời gian trung bình mỗi ngày là 2 giờ 25 phút thuộc top 20 trên thế giới. Đặc biệt giới trẻ tại Việt Nam sử dụng mạng xã hội trung bình 7 giờ mỗi ngày, khá cao trên khu vực và thế giới.

Ảnh hưởng của các trang mạng xã hội đối với người Việt Nam càng tăng cao. Lấy ví dụ, tại Việt Nam, có tới 59% người tiêu dùng tin tưởng vào mạng xã hội để nghiên cứu thông tin về sản phẩm trước khi đưa ra quyết định mua hàng… Việc lựa chọn các tour du lịch, xu hướng, cách sống của người Việt Nam, đặc biệt là thế hệ trẻ chịu ảnh hưởng khá nhiều từ công nghệ như mạng Internet. Ngày nay, với sự phát triển mạnh mẽ công nghệ thông tin, ngoài mạng xã hội, ứng dụng, video trên Youtube, con người đang sử dụng AI (trí tuệ nhân tạo), thực tế ảo như công nghệ VR 360, 3D, 4D,... Vì vậy, để áp dụng công nghệ nâng cao nhận thức phòng, chống bạo lực gia đình cho cộng đồng cần sử dụng linh hoạt, đa dạng.

Mới gần đây, bộ phim mang tên “Chạm” của đạo diễn Phạm Vĩnh Khương để lại nhiều ấn tượng, anh thực hiện bộ phim ngắn bằng AI có chủ đề về bạo lực gia đình nhằm góp phần tuyên truyền, giáo dục cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ, cùng chung tay phòng, chống vấn nạn này.

Chia sẻ lý do thực hiện bộ phim, đạo diễn Phạm Vĩnh Khương cho biết, trong bối cảnh xã hội hiện đại, bạo lực trong hôn nhân và gia đình vẫn là một vấn đề nghiêm trọng, đòi hỏi sự quan tâm của cộng đồng. Vì vậy, anh quyết định sử dụng AI để thực hiện một phim ngắn nhằm góp thêm tiếng nói chống lại và phản đối tình trạng bạo lực trong hôn nhân, gia đình. Đây là một dự án có ý nghĩa, hướng tới kỷ niệm Ngày Gia đình Việt Nam.

Ngoài ra, một số công nghệ khác có thể áp dụng để nâng cao ý thức phòng, chống bạo lực cho người dân và bảo vệ nạn nhân bị bạo lực gia đình. Như sử dụng công nghệ Big data tạo nguồn cơ sở dữ liệu từ đó có những biện pháp phòng, chống bạo lực gia đình hiệu quả. Hay dùng blockchain để bảo đảm tính riêng tư, an toàn cho nạn nhân bị bạo lực khi họ liên hệ với các tổ chức, cơ quan, đoàn thể để nhờ sự trợ giúp. Một mô hình khác được ứng dụng khá nhiều trên thế giới là những chatbot được lập trình thông minh giúp đỡ các nạn nhân bị bạo lực gia đình, đây là một ứng dụng giúp các cơ quan, đoàn thể không bị quá tải tin nhắn, câu hỏi nhờ hỗ trợ về bạo lực gia đình.

Từ ngày 10/7/2025, Nghị định số 110/2025/NĐ-CP của Chính phủ về Cơ sở dữ liệu về phòng, chống bạo lực gia đình sẽ chính thức có hiệu lực. Đây không chỉ là một văn bản pháp lý đơn thuần, mà còn là một “lá chắn” công nghệ, một “bộ não thông tin” đầy quyền năng, hứa hẹn mang lại sự thay đổi mạnh mẽ, thực chất trong công tác bảo vệ những người yếu thế, đặc biệt là phụ nữ và trẻ em.

Với Nghị định 110/2025/NĐ-CP, công tác phòng, chống bạo lực gia đình chuyển biến từ việc xử lý từng vụ việc riêng lẻ sang quản trị dữ liệu một cách hệ thống. Điều này có nghĩa là mọi thông tin về các vụ bạo lực, người bị hại, người gây bạo lực, các biện pháp can thiệp và kết quả giải quyết sẽ được tập trung hóa, giúp tạo nên một bức tranh tổng thể, rõ ràng.

“Bộ não thông tin” này mang lại nhiều lợi ích thiết thực, mở ra một kỷ nguyên mới trong công tác phòng, chống bạo lực gia đình. Đầu tiên, nó giúp phát hiện và can thiệp kịp thời: Dữ liệu tập trung cho phép các cơ quan chức năng nhanh chóng nhận diện các trường hợp bị bạo lực, từ đó đưa ra hỗ trợ pháp lý, tâm lý, y tế và nơi tạm lánh một cách hiệu quả nhất. Thứ hai, “bộ não” này sẽ hoạch định chính sách hiệu quả hơn: Thông tin cụ thể về địa điểm, đối tượng, nguyên nhân bạo lực trở thành cơ sở vững chắc để xây dựng những chính sách phòng ngừa và hỗ trợ sát với thực tiễn, đi đúng trọng tâm và mang lại tác động lớn hơn.

Kế đến, điều này cũng đơn giản hóa thủ tục và tăng cường phối hợp: Nạn nhân sẽ không còn phải đi nhiều nơi để trình báo, bởi hệ thống dữ liệu giúp các cơ quan liên quan như công an, y tế, tư pháp và đặc biệt là Hội Liên hiệp Phụ nữ dễ dàng chia sẻ thông tin, phối hợp hành động một cách nhịp nhàng, tránh chồng chéo hay bỏ sót.