Trọng dụng nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao: Chính sách đột phá

Tổng Bí thư yêu cầu chính sách đãi ngộ đặc biệt với tổng công trình sư

Tại Hội nghị sơ kết 6 tháng đầu năm của Ban Chỉ đạo Trung ương về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số ngày 2/7, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh yêu cầu hoàn thiện chính sách thu hút và trọng dụng nhân lực chất lượng cao trong lĩnh vực khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, đặc biệt là các chuyên gia đầu ngành trong các lĩnh vực mũi nhọn như trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, vật liệu mới...

Trong đó tại kết luận của Tổng Bí thư Tô Lâm, Bộ Nội vụ được giao chủ trì xây dựng tiêu chí, quy chế quản lý, chế độ làm việc, đãi ngộ và quy trình tuyển dụng tổng công trình sư, kiến trúc sư trưởng để triển khai các hệ thống chiến lược, các sáng kiến đột phá theo kế hoạch hành động chiến lược.

Với các Bộ, cơ quan, theo yêu cầu của Tổng Bí thư, phải chủ động tìm kiếm, phát hiện và đề xuất các ứng viên tiềm năng cho các vị trí tổng công trình sư, kiến trúc sư trưởng, bao gồm các chuyên gia hàng đầu trong nước, người Việt Nam ở nước ngoài và các chuyên gia quốc tế có uy tín. Mục tiêu là phải hình thành được cơ chế và tìm kiếm được những cá nhân thực sự xuất sắc, có đủ đức, đủ tài, đủ uy tín và trao cho họ đủ thẩm quyền, nguồn lực để quy tụ lực lượng, dẫn dắt và chịu trách nhiệm cao nhất về sự thành công của các chương trình, nhiệm vụ chiến lược quốc gia về phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo.

Để bảo đảm nguồn lực, Tổng Bí thư yêu cầu Bộ Nội vụ chủ trì, phối hợp với các bộ (Khoa học và Công nghệ, Giáo dục và Đào tạo, Tài chính, Ngoại giao) xây dựng, ban hành cơ chế, chính sách thu hút nguồn nhân lực, nhân tài khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trong và ngoài nước, nhất là nhân lực chất lượng cao trong các ngành công nghệ mũi nhọn (trí tuệ nhân tạo, bán dẫn, vật liệu mới...). Cùng với đó, có chính sách đãi ngộ đặc biệt (vượt khung lương, nhà ở, môi trường làm việc) để thu hút ít nhất 100 chuyên gia hàng đầu về nước làm việc. Nội dung về cơ chế, chính sách thu hút nguồn nhân lực, nhân tài trên phải hoàn thành trong tháng 8.

Bộ Khoa học và Công nghệ được giao chủ trì, phối hợp với các Bộ, cơ quan liên quan xây dựng đề án phát triển, trọng dụng nhân tài, đặc biệt là chuyên gia đầu ngành phục vụ phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; triển khai chiến lược thu hút nhân tài đến năm 2030, tầm nhìn 2050. Hoàn thành trong tháng 9/2025.

Bên cạnh đó, Luật Cán bộ, công chức (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua cho phép cơ quan nhà nước ký hợp đồng với chuyên gia, nhà khoa học, luật gia, luật sư giỏi, doanh nhân tiêu biểu để thực hiện một số nhiệm vụ của công chức lãnh đạo, quản lý. Đây là điểm mới nhằm thu hút nhân lực chất lượng cao, đáp ứng yêu cầu đổi mới trong quản trị công.

Cơ quan Nhà nước cũng được ký hợp đồng dịch vụ để triển khai các công việc cụ thể, trong trường hợp thiếu hụt nguồn nhân lực. Ngân sách nhà nước bảo đảm kinh phí cho hoạt động này, độc lập với quỹ lương và khoán chi hành chính thường xuyên. Chính phủ sẽ ban hành tiêu chí, điều kiện cụ thể cho từng nhóm được ký hợp đồng, tùy theo nhu cầu và đặc thù của từng cơ quan.

Chính sách này được kỳ vọng sẽ bổ sung lực lượng tinh hoa vào bộ máy công quyền một cách linh hoạt, hiệu quả, không phát sinh thêm loại hình công chức mới nhưng vẫn đáp ứng yêu cầu chuyên môn cao trong những lĩnh vực then chốt.

Luật cũng bổ sung cơ chế thu hút người có tài năng vào làm việc trong các cơ quan Đảng, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc và tổ chức chính trị - xã hội. Đối tượng được nhắm đến gồm chuyên gia, nhà khoa học, doanh nhân, sinh viên xuất sắc, có đóng góp thực chất cho phát triển quốc gia.

Theo định nghĩa trong Luật, người có tài năng là cán bộ, công chức có chuyên môn vượt trội, tư duy đổi mới, sáng tạo, tạo ra sản phẩm cụ thể có giá trị, đóng góp thiết thực cho lợi ích chung. Họ sẽ được hưởng chính sách đãi ngộ riêng, với kinh phí bảo đảm từ ngân sách nhà nước. Chính phủ sẽ quy định khung cơ chế để triển khai thống nhất trong hệ thống công vụ.

Cơ chế chưa từng có về nội dung và tư duy lập pháp

Luật Công nghiệp công nghệ số vừa được Quốc hội thông qua ngày 14/6 được đánh giá là đột phá cả về nội dung lẫn tư duy lập pháp. Lần đầu tiên, Việt Nam xây dựng một khung pháp lý toàn diện, tạo điều kiện đặc biệt để phát triển ngành công nghiệp công nghệ số, một trụ cột tăng trưởng mới.

Trao đổi về những điểm đột phá của luật, ông Nguyễn Khắc Lịch, Cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin, đại diện tổ soạn thảo cho biết, nhân tài công nghệ số và nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao sẽ được hưởng hàng loạt chính sách đãi ngộ về cư trú, mức lương cạnh tranh quốc tế, được hỗ trợ tài chính và cơ sở vật chất cho nghiên cứu và phát triển, được bổ nhiệm các vị trí quản lý mà không cần theo quy hoạch, năm công tác.

Nổi bật trong luật có hiệu lực từ 1/1/2026 là hệ thống các chính sách ưu đãi vượt trội dành cho nhân tài công nghệ số, nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao và nhân lực nền tảng với 3 tầng ưu đãi, các quy định chi tiết từ Điều 18 tới Điều 20 của Luật.

Ở tầng ưu đãi thứ nhất, về phát triển nhân lực nền tảng, Luật dành riêng Điều 18 đề cập đến nhóm đối tượng là sinh viên, người học trong ngành công nghệ số. Các chính sách hỗ trợ bao gồm ưu đãi tín dụng, miễn giảm học phí, học bổng, trợ cấp xã hội và hỗ trợ sinh hoạt phí. Ngoài ra, Nhà nước sẽ đầu tư cơ sở vật chất đào tạo hiện đại như phòng thí nghiệm, nền tảng phần mềm, cơ sở dữ liệu ngành dùng chung, giúp nâng cao chất lượng đào tạo gắn với thực tiễn. Điều này đặt nền móng xây dựng lực lượng kỹ sư, lập trình viên, nhà khoa học dữ liệu, những người làm nên sức mạnh nội sinh của công nghiệp công nghệ số Việt Nam.

Ở cấp độ cao hơn, nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao được hưởng các chính sách ưu đãi tại Điều 19 của Luật, bao gồm người Việt Nam trong nước, người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài, với các tiêu chí do Chính phủ quy định. Những cá nhân trong nhóm này sẽ được cấp thẻ tạm trú có thời hạn 5 năm, có thể gia hạn. Gia đình của họ (vợ, chồng, con dưới 18 tuổi) cũng được hưởng thẻ tạm trú với thời hạn tương tự, đồng thời được hỗ trợ trong việc học tập, tuyển sinh hoặc tìm việc tại Việt Nam.

Một điểm đáng chú ý là luật mở cơ chế để tiếp nhận nhân lực chất lượng cao từ khu vực tư nhân vào làm công chức, viên chức không qua thi tuyển, nếu họ có nguyện vọng và đáp ứng yêu cầu. Họ được bổ nhiệm chức vụ lãnh đạo quản lý mà không cần đáp ứng điều kiện về thời gian công tác, quy hoạch và các điều kiện khác theo quy định.

Ông Nguyễn Khắc Lịch nhấn mạnh: “Đây là cơ chế đột phá lớn nhất từ trước tới nay trong lĩnh vực công vụ, nhằm khắc phục tình trạng khan hiếm nhân lực công nghệ cao trong khu vực nhà nước. Đặc biệt, “nhân lực công nghiệp công nghệ số chất lượng cao cũng được hưởng ưu đãi thuế thu nhập cá nhân theo quy định của pháp luật về thuế thu nhập cá nhân”. Cùng đó, tổ chức, cá nhân nghiên cứu phát triển được hỗ trợ về tài chính, cơ sở vật chất, ưu tiên sử dụng phòng thí nghiệm trọng điểm.

Luật cũng mở đường cho việc tiếp nhận trở lại đội ngũ công chức, viên chức đã nghỉ làm ở cơ quan nhà nước và chuyển sang doanh nghiệp, nếu họ đủ điều kiện và có nguyện vọng. Những người này được ưu tiên trở lại hệ thống công vụ, được hưởng chính sách lương, phụ cấp ít nhất bằng hoặc cao hơn trước đây, thậm chí có thể được bổ nhiệm ngay vào chức vụ quản lý nếu đơn vị có nhu cầu.

Có thể nói, hành lang pháp lý đã thông thoáng để thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, người tài được hưởng mức lương tương đương các nước tiên tiến trên thế giới, chúng ta đã sẵn sàng điều kiện tốt nhất cho bài toán nhân lực chất lượng cao, yếu tố then chốt trong tiến trình chuyển đổi số của đất nước.