Tháo gỡ bất cập, vướng mắc về thể chế trong tổ chức giảng dạy văn hóa trong trường đào tạo nghề

Đồng chủ trì Tọa đàm là Tổng Biên tập Tạp chí Luật sư Việt Nam, ThS. Đặng Ngọc Luyến; Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội, PGS.TS Bùi Hoài Sơn; Viện trưởng Viện phát triển Giáo dục nghề nghiệp và An sinh xã hội- Hiệp hội Giáo dục nghề nghiệp và Nghề công tác xã hội Việt Nam, PGS.TS. Mạc Văn Tiến; Phó Trưởng phòng Giáo dục thường xuyên – Cục Giáo dục nghề nghiệp và Giáo dục thường xuyên – Bộ Giáo dục và Đào tạo Vũ Văn Hà.

Vai trò của giáo dục nghề nghiệp

Phát biểu khai mạc, ThS Đặng Ngọc Luyến, Tổng Biên tập Tạp chí Luật sư Việt Nam khẳng định, trong bối cảnh đổi mới giáo dục và đào tạo (GD&ĐT), giáo dục nghề nghiệp (GDNN) ngày càng giữ vai trò quan trọng trong việc cung ứng nguồn nhân lực có tay nghề cao, đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế – xã hội của đất nước. Bên cạnh đào tạo kỹ năng nghề, việc tổ chức giảng dạy văn hóa cho học sinh tại các cơ sở GDNN có ý nghĩa thiết thực, giúp các em hoàn thiện kiến thức phổ thông, nâng cao năng lực học tập suốt đời và mở rộng cơ hội phát triển.

Những năm gần đây, số học sinh vào học GDNN ngày càng đông, trong đó có trên 80% có nhu cầu học văn hóa trung học phổ thông (THPT) để tham dự kỳ thi quốc gia và lấy bằng tốt nghiệp THPT. Nhưng các cơ sở GDNN ở các địa phương lại không được thực hiện giảng dạy chương trình giáo dục thường xuyên cấp THPT.Nhiều địa phương đã có đã có văn bản kiến nghị về việc này và được Bộ Giáo dục và Đào tạo (Bộ GD&ĐT) trả lời rằng việc giảng dạy chương trình văn hóa do các Trung tâm giáo dục thường xuyên thực hiện. Các trường trung cấp, cao đẳng phải liên kết với Trung tâm giáo dục thường xuyên, không được quyền tự tổ chức giảng dạy mặc dù các trường đào tạo nghề cho rằng họ có đủ cơ sở để giảng dạy chương trình văn hóa.

Thực tiễn triển khai cho thấy vẫn còn tồn tại không ít khó khăn, bất cập như: sự chưa thống nhất về chương trình, nội dung giảng dạy văn hóa; thiếu giáo viên đạt chuẩn ở một số bộ môn; hạn chế về cơ sở vật chất, học liệu; cơ chế phối hợp giữa các trường nghề và các cơ sở giáo dục phổ thông còn chưa đồng bộ. “Những vướng mắc này nếu không sớm được tháo gỡ sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng đào tạo, quyền lợi học tập của học sinh, và xa hơn là ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nhân lực quốc gia”, Tổng Biên tập Tạp chí Luật sư Việt Nam nói.

Theo Tổng biên tập Đặng Ngọc Luyến, Tọa đàm được tổ chức với mục tiêu: nhìn nhận một cách toàn diện thực trạng tổ chức giảng dạy văn hóa ở các trường nghề; chia sẻ những mô hình, giải pháp hay từ thực tiễn; đề xuất kiến nghị cụ thể, khả thi để hoàn thiện cơ chế, chính sách và tổ chức thực hiện.

Những kiến nghị, đề xuất tháo gỡ vướng mắc, bất cập

Tại Tọa đàm, TS Hồ Văn Đàm, Hiệu Trưởng Trường Cao đẳng KTCN Việt Nam – Hàn Quốc đề xuất, kiến nghị cho phép các cơ sở GDNN được tổ chức giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT (7 môn văn hóa GDTX); cho phép xây dựng chương trình giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT một cách linh hoạt, mang tính ứng dụng nhiều hơn, đúng với mục đích là kiến thức nền tảng cho GDNN. Cùng với đó là xây dựng tài liệu, giáo trình giảng dạy phù hợp; có chính sách đãi ngộ tương xứng cho nhà giáo giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT.

Viện trưởng Viện phát triển Giáo dục nghề nghiệp và An sinh xã hội- Hiệp hội Giáo dục nghề nghiệp và Nghề công tác xã hội Việt Nam, PGS.TS. Mạc Văn Tiến cho rằng, để việc trang bị kiến thức THPT cho người học khi học trong các trường nghề có tính thực tiễn, về mặt pháp lý, cần thống nhất, đồng bộ hóa các quy định có liên quan trong các Luật như Luật Giáo dục, Luật Giáo dục Địa học, Luật GDNN, thâm chí cả các quy định trong Luật việc làm, vì liên quan đến vấn đề bằng cấp trong sử dụng, trả công lao động.

Theo PGS.TS Mạc Văn Tiến, để đảm bảo chất lượng GD-ĐT và chất lượng đào tạo nghề, phải tuân thủ yêu cầu đầu ra của văn bằng về học vấn (THPT) và văn bằng nghề (trung cấp, cao đẳng). Do vậy, cần rà soát lại Thông tư số 15/2022/TT-BGDĐT, ngày 8/11/2022 của Bộ Giáo dục và Đào tạo quy định việc giảng dạy khối lượng kiến thức văn hóa THPT trong cơ sở GDNN đối với các môn học và thời lượng cho mỗi môn học…

“Thị trường lao động và KHCN luôn biến động và thay đổi nhanh chóng. Vì vậy, các cơ sở GDNN cần xây dựng các chương trình đào tạo một cách linh hoạt giữa trang bị kiến thức phổ thông và kiến thức, kỹ năng nghề, điều chỉnh theo nhu cầu của thị trường lao động. Để đảm bảo chất lượng, các trường nghề cần đổi mới mạnh mẽ quản trị nhà trường, chuyển từ quản lý/quản trị truyền thống sang quản trị số”, PGS.TS Mạc Văn Tiến nói.

PGS.TS Lê Anh Tuấn, Phó Vụ Trưởng Vụ Khoa học công nghệ, Đào tạo và Môi trường, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch cũng phân tích một số khó khăn, bất cập còn tồn tại ở các trường nghề, Trung tâm Giáo dục thường xuyên hiện nay. Đồng thời đề xuất một số kiến nghị, trong đó có việc cần tiếp tục nâng cao đào tạo về nghệ thuật để nâng cao năng khiếu, trình độ, kỹ năng cho học sinh. Cụ thể, nếu đủ điều kiện thì các trường sẽ được cấp phép mở các môn năng khiếu, nghệ thuật, thể thao. Đây là cơ chế mở cho các trường dạy nghề. “Hy vọng trong thời gian tới, sẽ có nhiều chính sách, quy định được sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện pháp luật, tháo gỡ những vướng mắc trên”, PGS.TS Lê Anh Tuấn nói.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội nhận định, với tinh thần lấy quyền lợi của người học làm trung tâm, các vấn đề được thảo luận tại Tọa đàm là rất cần thiết, gắn với thực tiễn trong tổ chức giảng dạy văn hóa ở các trường đào tạo nghề. Trên thực tế, các quy định về giáo dục và GDNN vẫn còn bất cập và cần thêm nhiều kiến nghị tháo gỡ.

PGS.TS Bùi Hoài Sơn đề nghị Ban tổ chức có văn bản gửi đến Uỷ ban Văn hóa Giáo dục Quốc hội để xem xét và kiến nghị lên Ủy ban Thường vụ Quốc hội để tháo gỡ những vướng mắc nêu trên trong kỳ họp Quốc hội vào tháng 10 tới đây. Sự đồng hành, đóng góp của các đại biểu trong Tọa đàm sẽ giúp Quốc hội hoàn thiện hơn về thể chế chính sách và hình thành hệ thống pháp luật ngày càng nhân văn hơn.