Số hóa công tác bảo vệ rừng, phát huy hiệu quả từ công nghệ tại Quảng Ngãi

Ứng dụng công nghệ ngay tại hiện trường

Sáng sớm, tại khu vực rừng phòng hộ Trà Veo (xã Tây Trà), Tổ cộng đồng bảo vệ rừng thôn Trà Veo khởi động chuyến tuần tra bằng cách mở ứng dụng Smart cài đặt trên điện thoại. Đây là ứng dụng giám sát rừng do Chi cục Kiểm lâm triển khai trong thời gian qua, giúp đơn giản hóa công tác ghi nhận, theo dõi và báo cáo tình hình tại rừng.

Tổ trưởng Hồ Văn Sáu chia sẻ, trước đây, mỗi lần đi tuần tra là phải cầm theo sổ sách, bút ghi chú từng đoạn đường, từng vị trí phát hiện dấu hiệu bất thường. Giờ thì chỉ cần vài thao tác là cập nhật được hết lên hệ thống, từ tọa độ, khoảnh rừng đến hình ảnh thực địa. Phát hiện có người lạ, bẫy thú, cháy rừng hay dấu hiệu xâm hại đều có thể lập tức gửi báo cáo về trung tâm.

Nhờ ứng dụng Smart, hàng ngàn hecta rừng giao khoán cho cộng đồng ở xã Tây Trà được bảo vệ nghiêm ngặt. Hệ thống không chỉ là công cụ ghi nhận, mà còn giúp kiểm soát tính minh bạch trong thực hiện nhiệm vụ, loại bỏ tình trạng báo cáo “ảo” về các chuyến tuần tra.

Theo ông Châu Văn Tạo - nhân viên Trạm Quản lý bảo vệ rừng khu Tây Trà Bồng (cũ), hiện hầu hết thành viên các tổ bảo vệ rừng tại Quảng Ngãi đều đã thành thạo sử dụng ứng dụng. “Trên bản đồ số, cơ quan quản lý có thể biết được từng tổ đang tuần tra ở đâu, tuyến nào, giúp giám sát hiệu quả công việc của cộng đồng nhận giao khoán rừng. Đây là bước tiến lớn trong quản lý rừng từ xa”, ông Tạo cho hay.

Ngoài ứng dụng Smart, ngành kiểm lâm Quảng Ngãi đang từng bước mở rộng triển khai các công nghệ hiện đại nhằm quản lý tài nguyên rừng hiệu quả hơn. Trong năm 2025, tỉnh đã thử nghiệm lắp đặt 5 camera cảm biến nhiệt và khói tại các điểm có nguy cơ cháy rừng cao. Mỗi camera có khả năng giám sát hàng trăm hecta rừng, cho phép phát hiện và cảnh báo sớm cháy rừng từ xa.

Bên cạnh đó, 17 thiết bị flycam cũng đã được trang bị cho các đơn vị kiểm lâm và tổ bảo vệ rừng nhằm hỗ trợ công tác tuần tra, ghi nhận biến động tài nguyên rừng, cũng như điều phối, chỉ huy chữa cháy rừng khi xảy ra sự cố.

Tiến tới quản lý rừng thông minh

Ông Nguyễn Khánh Ngọc - Phó Chi cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Quảng Ngãi cho biết, với đặc thù tỉnh có hơn 1 triệu hecta rừng, trong đó rừng sản xuất hơn 663.000ha, rừng phòng hộ hơn 308.000ha và rừng đặc dụng hơn 93.000ha, nếu chỉ dựa vào lực lượng kiểm lâm và cộng đồng thì không thể đủ sức bao quát. Ứng dụng công nghệ là giải pháp tất yếu.

Đáng chú ý, sau sáp nhập địa giới hành chính, việc quản lý rừng tại Quảng Ngãi đối diện nhiều khó khăn do sự khác biệt về địa hình, khí hậu giữa hai vùng Tây Nguyên và ven biển. Có thời điểm, khu vực Kon Tum cũ có mưa nhiều trong khi phía Đông Quảng Ngãi nắng nóng gay gắt gây khó khăn cho dự báo, cảnh báo cháy rừng.

Trong năm nay, địa bàn tỉnh đã xảy ra hai vụ cháy rừng, tuy nhiên không gây thiệt hại đến rừng tự nhiên. Việc kiểm soát sớm nhờ công nghệ đã phát huy tác dụng rõ rệt.

Không chỉ dừng lại ở việc giám sát và cảnh báo cháy, ngành lâm nghiệp tỉnh Quảng Ngãi đang tích cực ứng dụng các phần mềm chuyên sâu như Mapinfo, Microstation, QGIS, FRMS và công nghệ viễn thám để xây dựng cơ sở dữ liệu rừng toàn tỉnh. Thông tin từ ảnh vệ tinh kết hợp dữ liệu địa lý số cho phép xác định chính xác trạng thái rừng, biến động diện tích, hỗ trợ công tác chi trả dịch vụ môi trường rừng minh bạch và khoa học hơn.

Chi cục Kiểm lâm cho biết, trong thời gian tới sẽ tiếp tục mở rộng đào tạo, tập huấn cho lực lượng tại cơ sở và cộng đồng về cách sử dụng thiết bị, phần mềm số để tăng hiệu quả sử dụng các trang thiết bị đã được đầu tư. Việc số hóa công tác quản lý, bảo vệ rừng là một phần trong chiến lược chuyển đổi số ngành nông nghiệp nói chung và lâm nghiệp nói riêng mà Quảng Ngãi đang triển khai.

“Sự thay đổi từ phương thức tuần tra truyền thống sang quản lý rừng thông minh là bước tiến tất yếu, không chỉ giúp giám sát tài nguyên hiệu quả mà còn đảm bảo an toàn cho lực lượng bảo vệ rừng khi tác nghiệp tại những khu vực địa hình hiểm trở”, ông Nguyễn Khánh Ngọc chia sẻ.

Cùng với đó, ngành chức năng cũng sẽ tiếp tục huy động các nguồn lực xã hội hóa, phối hợp với tổ chức quốc tế để nâng cấp hệ thống giám sát rừng, đảm bảo công tác bảo vệ rừng tại Quảng Ngãi ngày càng chuyên nghiệp, hiệu quả và hiện đại hơn.