Rượu hoa cúc làng Ngâu: “Hồn cốt” làng Việt trong sản phẩm OCOP Thủ đô

Sự cầu kỳ của loại tửu nức tiếng đất Hà thành

Từ một hợp tác xã (HTX) nhỏ với số vốn khiêm tốn, HTX Dịch vụ sản xuất và Thương mại Rượu Ngâu đã vươn lên thành mô hình kinh tế tập thể với 28 thành viên, sở hữu sản phẩm OCOP 4 sao. Không chỉ góp phần nâng cao thu nhập cho người dân, mô hình còn cho thấy hiệu quả rõ nét trong việc phát triển sản phẩm đặc thù gắn với tài nguyên địa phương một cách bền vững.

Nằm ở vùng ven đô Hà Nội, làng Yên Ngưu không chỉ nổi tiếng với nghề trồng hoa cúc mà còn được biết đến là cái nôi của loại rượu hoa cúc đặc trưng - một thứ “mỹ tửu tiến vua” nay đã được hồi sinh và phát triển bài bản dưới mô hình HTX.

Với mong muốn khôi phục nghề truyền thống của cha ông, năm 2019, ông Trương Thiên Tài - Giám đốc HTX  Dịch vụ sản xuất và Thương mại Rượu Ngâu cùng 19 hộ dân trong thôn đã thành lập Hợp tác xã Dịch vụ Sản xuất và Thương mại Rượu Ngâu. Khi ấy, vốn điều lệ của HTX chỉ vỏn vẹn 100 triệu đồng. Song bằng sự tâm huyết và quyết tâm của những người gắn bó cả đời với men rượu và hoa cúc, HTX đã không ngừng mở rộng quy mô, phát triển thành mô hình kinh tế tập thể với 28 thành viên, vốn điều lệ hiện đã tăng lên 1 tỷ đồng.

Ngay từ những ngày đầu đi vào hoạt động, các thành viên trong HTX đã được tập huấn bài bản về an toàn vệ sinh thực phẩm, cũng như các quy định pháp luật liên quan bởi đây là một mặt hàng tiêu thụ đặc biệt.

Để cho ra đời một mẻ rượu hoa cúc vừa ngon vừa êm dịu, lại vừa lâng lâng sâu lắng, mọi công đoạn cũng được thực hiện vô cùng tỷ mỉ.

Bắt đầu từ việc trồng hoa cúc để làm nguyên liệu: Hoa cúc được trồng vào khoảng tháng 5, tháng 6 âm lịch và bắt đầu thu hoạch từ cuối tháng 12 - khi thời tiết hanh hao, nắng nhẹ để giữ nguyên được hương thơm nồng nàn của hoa cúc. Khi hái cũng không được hái đồng loạt mà phải chọn lọc những bông hoa đã nở hết nhụy vàng mới vừa đủ độ “chín”. Sau đó, hoa tươi đem về được phơi khô dưới nắng chứ không phải sấy khô cong vì như vậy mới giữ được vị hương tự nhiên của cúc.

Men rượu cũng được làm rất cầu kỳ với 36 vị thuốc Bắc như nhục đậu khấu, nhục quế, bạch truật, thảo quả, cam thảo, bạc hà…Các nguyên liệu này được phối trộn với độ ẩm vừa đủ ở mức nhiệt ổn định để tạo ra loại men đặc trưng mang đậm hồn cốt Đông y.

Nguyên liệu nấu rượu cũng được tuyển chọn kỹ càng là loại nếp cái hoa vàng đặc sản. Gạo được sát nhẹ để giữ lại tối đa các dưỡng chất, rồi cho lên men tự nhiên.

Đặc biệt, trong giai đoạn chưng cất, sẽ cho thêm vào một lượng hoa cúc theo tỉ lệ bí truyền so với lượng rượu để tạo nên hương vị thanh tao đặc trưng. Rượu sau khi chưng cất được lắng lọc kỹ, chưng hai đến ba lần để giữ lại những tinh túy nhất, rồi hạ thổ trong vòng một năm. Nhờ quá trình này, các hợp chất tự nhiên bên trong có thời gian kết hợp, hoà quyện với nhau tạo lên một thức uống chỉ riêng làng Ngâu mới có.

“Rượu hoa cúc làng Ngâu không chỉ mang vị ngọt dịu của gạo nếp, mà còn phảng phất hương thuốc Bắc thanh mát và chút nồng nàn quyến rũ của hoa cúc. Rượu uống vào êm ái, sâu lắng, không gây nhức đầu hay mệt mỏi như nhiều loại rượu khác. Giống như những loại mỹ tửu thực thụ, càng để lâu, rượu càng đậm đà, càng nâng tầm giá trị và hương vị như một minh chứng cho sự kết hợp giữa truyền thống và thời gian”, ông Trương Thiên Tài nói.

Mang “hồn làng” ra thị trường

Không chỉ đơn thuần là một loại đồ uống, rượu hoa cúc làng Ngâu đã và đang được những người con quê hương gìn giữ như một phần máu thịt, một biểu tượng của văn hóa địa phương, mang đậm “hồn cốt làng quê” vùng ven Hà Nội. Nhằm đưa tinh hoa nghề cổ truyền đến gần hơn với người tiêu dùng cả nước, HTX Dịch vụ Sản xuất và Thương mại Rượu Ngâu đã mạnh dạn tham gia chương trình đánh giá, xếp hạng sản phẩm OCOP - Chương trình mỗi xã một sản phẩm.

Từ khi chính thức được công nhận OCOP 4 sao, thương hiệu rượu hoa cúc làng Ngâu dần trở nên quen thuộc trên thị trường. Sản phẩm không chỉ được ưa chuộng hơn, mà còn mở ra cơ hội việc làm, nâng cao thu nhập cho các hội viên HTX.

Hiện nay, HTX đã có 28 hộ thành viên, hoạt động theo mô hình khép kín: HTX cung cấp nguyên liệu (gạo, men), hướng dẫn quy trình, bao tiêu đầu ra, xét nghiệm định kỳ và lưu mẫu sản phẩm theo từng vụ để đảm bảo chất lượng đồng đều.

Ông Tài cho biết, sản phẩm rượu hoa cúc làng Ngâu hiện đã được phân phối rộng rãi tại khu vực nội thành Hà Nội, qua các kênh bán lẻ, khách quen và sàn thương mại điện tử của sản phẩm OCOP. HTX cũng tích cực tham gia các hội chợ, triển lãm, liên kết với Liên minh HTX Hà Nội, Liên minh HTX Việt Nam để mở rộng thị trường và giao lưu học hỏi với các đơn vị tại Đắk Lắk, Tây Nguyên, Bình Định...

Ngoài ra, để đảm bảo vùng nguyên liệu bền vững, HTX đã chủ động liên kết vùng trồng lúa tại Dục Tú (Đông Anh) - nơi nổi tiếng với giống nếp cái hoa vàng chất lượng cao.

Trải qua không ít thăng trầm, sản phẩm Hoa Cúc Tửu - “mỹ tửu” của người làng Ngâu đã từng bước được người tiêu dùng biết tới. Dù mới thành lập từ năm 2019, nhưng HTX Dịch vụ Sản xuất và Thương mại Rượu Ngâu đã trở thành điểm sáng trong hành trình “chắp cánh” cho đặc sản quê hương vươn xa, vừa giữ gìn tinh hoa làng nghề, vừa tạo việc làm, nâng cao đời sống cho người dân.

Chia sẻ về định hướng sắp tới, ông Trương Thiên Tài cho biết, HTX đang lên kế hoạch mở rộng sản xuất và phát triển thêm nhiều dòng sản phẩm mới để đáp ứng nhu cầu thị trường. Để hiện thực hóa mục tiêu đó, HTX mong muốn được các cấp chính quyền hỗ trợ trong công tác quy hoạch, tạo điều kiện cho thuê đất để xây dựng cơ sở sản xuất tập trung và vùng nguyên liệu trồng hoa cúc ổn định. Đây sẽ là nền tảng quan trọng để HTX không chỉ nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể, mà còn phát triển mô hình du lịch trải nghiệm gắn với làng nghề, góp phần đưa đặc sản rượu hoa cúc làng Ngâu tiếp cận thị trường rộng lớn hơn.

“Trang thông tin có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội”