Một thời 'báo thị trường'

Khoảng cuối năm 2009, Thư ký tòa soạn Hà Ánh Bình (nay là Phó Tổng Biên tập báo), được Tổng Biên tập khi đó là Tiến sĩ Đào Văn Hội giao nhiệm vụ thành lập một bộ phận sản xuất, phát hành các ấn phẩm bán ra thị trường.

Sau này nhìn lại, đây được đánh giá là một bước đi rất thức thời, phù hợp hoàn cảnh thời điểm đó. Khi ấy, Pháp luật Việt Nam mới có báo điện tử, và báo giấy hàng ngày phát hành theo phương thức ấn hành trong các cơ quan Nhà nước, cá nhân tổ chức đặt mua. Cuối những năm 2000, bạn đọc chưa có thói quen đọc báo điện tử, báo giấy vẫn chiếm “ngôi vương” trên thị trường báo chí.

Với việc xây dựng phát hành thêm một số ấn phẩm báo thị trường, có nhiều mục tiêu đặt ra. Đó là xây dựng thương hiệu Pháp luật Việt Nam, xây dựng mô hình tòa soạn đa ấn phẩm, “quét sóng” thêm đối tượng bạn đọc bình dân đông đảo, đồng thời là một sự thay đổi lớn về chiến lược kinh doanh để củng cố khả năng tự chủ của báo.

Để có thể thành công, đó là một việc vô cùng khó. Xây dựng hình thành phát triển một ấn phẩm báo chí, có rất nhiều việc phải làm. Từ thuyết trình trước Bộ Tư pháp và Bộ Thông tin & Truyền thông (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao & Du lịch) để được cấp phép; chuẩn bị cơ sở vật chất máy móc, phòng làm việc; mời gọi tuyển dụng đội ngũ nhân sự từ thư ký tòa soạn, biên tập viên, họa sĩ, phóng viên, cộng tác viên tại khắp ba miền Bắc - Trung - Nam; tổ chức các cuộc khảo sát thăm dò thị hiếu bạn đọc; lên ý tưởng các chuyên trang chuyên mục và định dạng các trang; hợp tác với các nhà in; chào mời các đầu mối phát hành báo…

Thế nhưng đó mới chỉ là những thử thách ban đầu, làm báo, xét cho cùng, ở một khía cạnh nào đó, thành công là có nhiều bạn đọc hay không, số lượng lượt bạn đọc xem nhiều hay không, số lượng phát hành nhiều hay không, rồi số lượng in ra và bị các nhà phát hành trả lại có tỷ lệ như thế nào… Khó hơn nữa, là làm sao để các ấn phẩm có nội dung, hình thức phải vừa phù hợp tôn chỉ mục đích được cấp phép, vừa đáp ứng thị hiếu của bạn đọc. Để tìm được một “điểm rơi” hài hòa, phải sáng tạo trong cách thức thể hiện và liên tục thay đổi.

Sáng tạo trong cách thức thể hiện có thể là viết về một vụ án nhưng khai thác dưới khía cạnh pháp lý, phân tích tâm lý tội phạm, cũng là một cách tuyên truyền giáo dục phổ biến pháp luật. Liên tục thay đổi là phải cập nhật hàng ngày những đề tài thời sự nhất, thu hút sự chú ý của bạn đọc nhất, có những điểm mới so với các báo bạn cũng cùng khai thác đề tài đó; là thay đổi giao diện các trang báo theo định kỳ để bạn đọc cảm thấy sự mới mẻ…

Trước khi Pháp luật Việt Nam trình làng những số đầu tiên của các ấn phẩm báo thị trường, có không ít những ý kiến nghi ngại rằng những người đã nhiều năm làm báo theo cách thức truyền thống rồi có thể bắt nhịp với lĩnh vực báo thị trường sôi động và cũng đầy biến động hay không?

Thực tế đã trả lời Pháp luật Việt Nam không chỉ làm được, mà còn làm rất tốt. Những ấn phẩm Pháp luật & Thời đại, Câu chuyện Pháp luật, Xa lộ Pháp luật, Pháp luật 4 phương… nhận được sự ủng hộ, đón đợi nhiệt tình của bạn đọc khắp ba miền Bắc - Trung - Nam, từ đô thị đến miền quê, từ đồng bằng đến núi cao. Có thời điểm, số lượng phát hành lên tới 150 ngàn bản/kỳ/ấn phẩm, là con số đứng ở vị trí hàng đầu trên thị trường báo chí khi ấy.

Thành công của các ấn phẩm thị trường báo Pháp luật Việt Nam đến từ nhiều nguyên nhân, từ việc ủng hộ của Bộ Tư pháp, Bộ Thông tin & Truyền thông; từ chiến lược đúng đắn của báo đã bám chặt vào lời dạy của Bác Hồ là “viết cho ai, viết để làm gì?”; từ việc báo đã chuẩn bị kỹ lưỡng đội ngũ nhân sự, mời chào tuyển dụng thu hút nhiều phóng viên nhà báo đã có kinh nghiệm trong lĩnh vực, đào tạo những cây bút trẻ có những yếu tố lấp lánh; từ việc những người làm báo Pháp luật Việt Nam đã dũng cảm làm mới chính mình, vượt qua khỏi khuôn mẫu để bắt nhịp với dòng chảy báo thị trường…

Sau này, đến những năm 2018, khi điện thoại thông minh và mạng xã hội bùng nổ, báo thị trường nói chung dần thoái trào, các ấn phẩm báo in phát hành ra thị trường của Pháp luật Việt Nam cũng ngừng phát hành sau khi đã thực hiện xong sứ mệnh, hoàn tất các mục tiêu đã đề ra.

Những Pháp luật & Thời đại, Câu chuyện Pháp luật, Xa lộ Pháp luật, Pháp luật 4 phương… đã lui vào dĩ vãng; và bên cạnh một số điều chưa được, thì những ảnh hưởng, dư âm, bài học kinh nghiệm một thời làm báo thị trường vẫn còn đó.

Từ kinh nghiệm ấn phẩm báo in thị trường, sau này Pháp luật Việt Nam đã cho ra đời một số chuyên trang điện tử thu hút sự chú ý của đông đảo bạn đọc. Đội ngũ cán bộ, nhà báo, phóng viên từng một thời tôi luyện, nhiệt huyết cháy hết mình với các ấn phẩm báo thị trường; trèo đèo lội suối đi thực tế khắp hang cùng ngõ hẻm để mang về những tin bài nóng hổi hàng ngày; chấp nhận xa gia đình để làm phóng viên thường trú khắp các tỉnh thành… ngày càng chứng tỏ bản lĩnh, đạo đức, sự giỏi nghề.

Có những cây bút viết báo thị trường từng thu hút sự say mê của độc giả, đã chứng minh khi viết tường thuật, điều tra, chính luận cũng hay không kém. Có những người ngày càng phát triển, giữ những trọng trách, là những cán bộ cốt cán của báo. Một thời báo thị trường cũng chứng minh, nhắc nhớ sức mạnh từ sự đoàn kết, dũng cảm, năng lực, trình độ nghề nghiệp của tập thể báo Pháp luật Việt Nam.