Măng Đen - Điểm nhấn du lịch sinh thái và văn hóa mới của Quảng Ngãi

Măng Đen, “lá phổi xanh” giữa lòng Quảng Ngãi mới

Việc sáp nhập tỉnh Kon Tum vào Quảng Ngãi không chỉ là bước đi về tổ chức hành chính, mà còn mở ra cơ hội phát triển toàn diện trên nhiều lĩnh vực, đặc biệt là du lịch. Với địa hình trải dài từ biển đến núi, từ đồng bằng ven biển đến cao nguyên trập trùng, tỉnh Quảng Ngãi mới đang sở hữu sự đa dạng sinh thái và văn hóa hiếm có.

Trong bức tranh ấy, xã Măng Đen (trước đây thuộc huyện Kon Plông, tỉnh Kon Tum cũ) đang trở thành điểm đến nổi bật nhờ giữ được nét hoang sơ, tĩnh lặng và giá trị bản địa nguyên vẹn. Nằm ở độ cao hơn 1.200 m so với mực nước biển, Măng Đen có khí hậu ôn hòa quanh năm, với độ che phủ rừng hơn 80% là điều kiện lý tưởng để phát triển các sản phẩm du lịch xanh, nghỉ dưỡng cao cấp, du lịch trải nghiệm và chữa bệnh.

Không giống những khu đô thị biển sôi động của Quảng Ngãi truyền thống như TP Quảng Ngãi, Lý Sơn hay Sa Huỳnh, Măng Đen hiện lên như một “thị trấn trong rừng” giữa đại ngàn, nơi rừng thông reo vi vút, thác nước tuôn trào và bản làng người Mơ Nâm ẩn hiện trong sương mờ.

Với định hướng phát triển du lịch sinh thái gắn với bảo tồn rừng và văn hóa bản địa, xã Măng Đen hiện là một trong những mô hình du lịch bền vững tiêu biểu của khu vực. Những khu homestay, nhà nghỉ, nhà hàng nơi đây không phá vỡ cảnh quan, mà được xây dựng hài hòa dưới tán rừng, ven suối, giúp du khách thực sự hòa mình vào thiên nhiên.

Không chỉ vậy, Măng Đen còn níu chân du khách bằng những nét đẹp văn hóa độc đáo. Từ ẩm thực, nhạc cụ truyền thống đến các lễ hội dân gian, mọi thứ ở đây đều giữ được nét mộc mạc, chân chất, đậm hồn chất núi rừng Tây Nguyên.

Bên cạnh đó, Măng Đen còn lưu giữ những truyền thuyết tâm linh sâu sắc của người Mơ Nâm. Theo lời kể, nơi đây từng được gọi là T’Măng Deeng, nghĩa là “chốn ở của thần linh".

Truyền thuyết kể rằng, thần Plinh Huynh đã sai bảy người con trai xuống trần khai phá vùng đất này, lập nên bảy buôn làng trù phú. Những câu chuyện thần thoại xoay quanh 7 hồ nước, 3 thác thiêng (Pa Sỹ, Đăk Ke, Pne), và lời thề không sát sinh giữa người, thần và muôn loài đã trở thành di sản văn hóa tinh thần độc đáo, đầy sức hấp dẫn với khách du lịch quan tâm đến văn hóa, tâm linh và bản địa học.

Sự linh thiêng ấy còn hiện diện qua những ngôi nhà sàn cổ, cây nêu cao vút, tiếng cồng chiêng rộn ràng trong các đêm lễ hội truyền thống tất cả tạo nên một không gian văn hóa sống động và khác biệt, không thể tìm thấy ở nơi nào khác trong tỉnh.

Điểm nhấn mới trong bản đồ du lịch Quảng Ngãi

Sau sáp nhập, chính quyền tỉnh Quảng Ngãi xác định Măng Đen là trung tâm du lịch sinh thái và văn hóa vùng cao, đóng vai trò quan trọng trong việc đa dạng hóa sản phẩm và không gian du lịch toàn tỉnh.

Các số liệu cho thấy Măng Đen đã và đang trở thành “thỏi nam châm” thu hút du khách. Nếu năm 2022 chỉ đón khoảng 660.000 lượt khách, thì đến năm 2024, lượng khách tăng lên 1,2 triệu lượt, với doanh thu hơn 420 tỷ đồng. Con số này phản ánh tiềm năng lớn chưa được khai thác hết.

Đặc biệt, từ tháng 10/2024, mô hình phố đêm Măng Đen chính thức đi vào hoạt động. Được xây dựng trên diện tích 2,5 ha dưới rừng thông, phố đêm gồm các khu ẩm thực, gian hàng đặc sản, khu check-in, khu cắm trại glamping và không gian biểu diễn nghệ thuật truyền thống. Đây là mô hình kinh tế đêm đầu tiên ở vùng cao Quảng Ngãi, góp phần tạo sinh kế cho người dân bản địa, đồng thời tăng trải nghiệm và thời gian lưu trú của du khách.

Không chỉ dừng lại ở du lịch cộng đồng hay homestay tự phát, Măng Đen đang từng bước được quy hoạch bài bản. Theo quy hoạch chung đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt trước khi sáp nhập, khu du lịch Măng Đen có tổng diện tích hơn 90.000 ha, định hướng đến năm 2045 trở thành khu du lịch quốc gia có thương hiệu, đạt chuẩn đô thị loại III.

Sau khi sáp nhập vào Quảng Ngãi, quy hoạch này tiếp tục được điều chỉnh, tích hợp vào tổng thể phát triển du lịch toàn tỉnh, đồng thời bổ sung đầu tư hạ tầng kỹ thuật, môi trường, dịch vụ để phát triển hài hòa giữa trung tâm vùng cao và miền biển.

Hiện tại, nhiều tour du lịch đặc trưng đã được triển khai như ngắm hoa sim, tham quan trang trại sâm dây, khám phá nông nghiệp công nghệ cao, thưởng thức ẩm thực bản địa và trải nghiệm văn hóa dân tộc. Các hoạt động lễ hội, đêm nhạc dân gian, hội trại cũng được tổ chức định kỳ, tạo không khí sôi động và gắn kết cộng đồng.

Trong bối cảnh hội nhập và mở rộng không gian phát triển, thách thức lớn nhất đối với xã Măng Đen và tỉnh Quảng Ngãi là giữ được “hồn núi”, giữ cho thiên nhiên không bị tàn phá, giữ cho văn hóa bản địa không bị mai một.

Chính quyền tỉnh Quảng Ngãi mới đang triển khai các biện pháp bảo vệ rừng đầu nguồn, kiểm soát chặt chẽ quy hoạch xây dựng tại Măng Đen, đồng thời khuyến khích người dân tham gia bảo tồn văn hóa qua du lịch cộng đồng.

Măng Đen, từ một vùng đất huyền thoại của đại ngàn đang từng bước chuyển mình thành biểu tượng mới của du lịch xanh, văn hóa và bền vững trong lòng Quảng Ngãi. Nhưng hơn hết, vùng đất này vẫn giữ được điều quý giá nhất đó là sự yên bình, nguyên sơ và tinh thần của núi rừng, thứ không thể nhân bản bằng máy móc hay bê tông.