Lại lo xả lũ

Những ngày qua, diễn biến thời tiết trên cả nước vô cùng khắc nghiệt và thất thường. Trong khi miền Trung nắng nóng cháy mặt, thì miền núi phía Bắc liên tục hứng chịu những cơn lũ quét bất ngờ, khiến người dân lo lắng về tình trạng thủy điện xả lũ thời gian tới.

Trao đổi với phóng viên, bà Bà Nguyễn Lan Châu- Phó Giám đốc Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn Trung ương đã cảnh báo năm nay bão lũ sẽ  xuất hiện muộn và dồn dập, khốc liệt.

Thủy điện xả lũ không đúng quy trình...

Hiện nhiều nơi thuộc Bắc bộ, Nam bộ và Tây Nguyên đã có mưa, một vài nơi  đã xuất hiện lũ nhỏ. Theo bà, các hồ thủy điện đã đủ  nước để phát điện chưa?

Tình hình vẫn còn rất khó khăn. Gần như ngày nào, Phó Thủ tướng Hoàng Trung Hải và Tập đoàn Điện lực Việt Nam cũng điện thoại hỏi chúng tôi lượng nước về đủ chưa, mực nước các hồ chứa thế nào… Nhưng thực sự lượng nước về các hồ thủy điện vẫn chưa được là bao.

Ở các hồ ở miền Bắc như Hòa Bình, Thác Bà, Tuyên Quang dù những ngày qua lũ đã về, nhưng mực nước chỉ cao hơn mực nước chết khoảng 0,5-1m và chỉ sau một ngày phát điện là trở lại mực nước chết. Trên sông Đà, hiện lưu lượng nước về chỉ đạt 1.000m3/giây và như thế là không đáng kể. Thủy điện A Vương và các hồ thủy điện ở miền Trung, Tây Nguyên cũng vậy, mực nước hồ chứa chỉ cao hơn mực nước chết 2-3m, cho nên các nhà máy vẫn phải “dè xẻn” về nguồn nước.

Vậy thời gian tới tình trạng trên có được cải thiện, thưa bà?

Thời gian qua, mặc dù nhiều nơi đã có mưa to nhưng tréo ngoe là những nơi có mưa to lại chưa có hồ chứa nước, nơi có hồ chứa thì vẫn chưa mưa. Bởi thế, có thể nói một cách hơi hóm hỉnh là ngày nào chúng tôi cũng “cầu trời khấn Phật” để cho mưa lớn để lũ tràn về các hồ thủy điện, bởi hiện vì thiếu nước nên hoạt động của các nhà máy thủy điện rất khó khăn, nguồn điện không đủ cho sinh hoạt và sản xuất.

Theo nhận định của chúng tôi, có thể phải cuối tháng 6 sang đầu tháng 7 sắp tới mới có lũ lớn, nhờ vậy các hồ thủy điện mới đỡ căng thẳng về nước. Đặc thù của năm nay là bão lũ xuất hiện muộn. Mặc dù đã sang tháng 6/2010 nhưng vẫn chưa có đợt bão, lũ nào.

...Hạ lưu lãnh đủ

Năm nay bão, lũ xuất hiện muộn, có xu hướng xuất hiện dồn dập và dịch chuyển về miền Trung và miền Nam.  Lúc đó, các hồ thủy điện ở miền Trung, Tây Nguyên phải đối mặt với việc xả lũ như thế nào để bảo đảm an toàn cho hạ du?

Bộ Tài nguyên & Môi trường đang rất lo lắng cho mùa bão lũ năm nay. Theo nhận định, năm nay chỉ có khoảng 5-7 cơn bão (tức là không nhiều hơn năm 2009) nhưng cường độ mỗi đợt bão lũ lại dữ dội hơn, đặc biệt là mưa sau bão sẽ nhiều hơn, gây lũ lớn trên diện rộng. Để không lặp lại những chuyện như năm 2009 về việc vận hành các hồ chứa nước gây bức xúc trong nhân dân, chúng ta cần phải ban hành các quy trình về vận hành liên hồ chứa thủy điện để các nhà máy thủy điện có căn cứ áp dụng.

Trong đó, đối với cụm liên hồ chứa miền Bắc gồm hồ thủy điện Hòa Bình, Thác Bà, Tuyên Quang và có thêm cả hồ thủy điện Sơn La, việc xây dựng quy trình vận hành và điều tiết lũ được giao cho Tập đoàn Điện lực Việt Nam xây dựng. Hiện tại, quy trình đã xong và trình Thủ tướng Chính phủ. Chúng tôi đang chờ Thủ tướng phê duyệt để sớm đưa vào áp dụng vì theo thông lệ ở miền Bắc thì kể từ ngày 15/6 trở đi là có lũ sớm, các hồ thủy điện phải có quy trình để vận hành, điều tiết nước.

Còn đối với hệ thống liên hồ chứa ở miền Trung và Tây Nguyên, được áp dụng cho cả một hệ thống các sông gồm Thu Bồn, Vu Gia, sông Ba, Sê-rê-pok và Sê-san, trên mỗi lưu vực sông lại có cả chuỗi hồ chứa thủy điện, thủy lợi… thì việc xây dựng quy trình xả lũ được giao cho Bộ TN-MT, mà cụ thể là do chúng tôi đảm nhận. Tuy nhiên, hiện quy trình vẫn đang trong quá trình xây dựng, nguyên nhân chậm là do có khó khăn về kinh phí, trong khi theo quy định là đầu tháng 7 phải có quy trình xả lũ để các nhà máy thủy điện ở miền Trung vận hành rồi.

Theo bà, sau khi đã có quy trình vận hành các liên hồ chứa, tình hình xả lũ ở miền Trung có thể cải thiện và không lặp lại các nguy cơ như năm 2009?

Sở dĩ có hiện tượng các hồ thủy điện làm tăng nguồn nước, gây thêm ngập lụt cho vùng hạ du như ở các tỉnh miền Trung trong năm vừa qua là do ở đây chưa có một quy trình chung, thống nhất để “tổng điều hành” các liên hồ chứa. Đồng thời, chính các nhà máy thủy điện và chính quyền các địa phương cũng không tuân thủ nghiêm ngặt những quy định về xả lũ, không theo dõi sát các thông tin về bão lũ được đưa ra để có cách điều tiết các hồ chứa chuẩn xác hơn, việc điều tiết lũ hầu như chỉ là cục bộ, theo mục đích riêng mà không có sự liên thông giữa các nhà máy với nhau.

Xin cảm ơn bà
Tuấn Ngọc (thực hiện)