Kỳ vọng y tế tư nhân trở thành “trụ đỡ” của hệ thống y tế hiện đại - Bài 2: Chuyển đổi số: Đòn bẩy chiến lược cho y tế tư nhân “bứt tốc”

“Chìa khóa” mở đường cho y tế tư nhân

Trong kỷ nguyên mới của y học số, chúng ta đang chứng kiến những bước nhảy vọt của lĩnh vực khám, chữa bệnh (KCB) khi các thành tựu khoa học công nghệ được áp dụng tại Việt Nam. Hiện nay, Hệ thống quản lý bệnh án điện tử (tự động hóa việc thu thập, lưu trữ và phân tích dữ liệu bệnh án, giúp bác sĩ truy cập thông tin nhanh chóng và chính xác) được ứng dụng tại Bệnh viện (BV) Bạch Mai; BV Đại học Y Hà Nội; Chatbot Preny (trợ lý ảo thông minh, phản hồi kịp thời 24/7, giúp tăng hơn 50% tỷ lệ đặt hẹn với khách) được ứng dụng tại Phòng khám Đa khoa Center Lab, triển khai ở nhiều BV công; Trợ lý AI cá nhân hóa (trợ lý ảo thông minh được cá nhân hóa thực hiện các công việc như đặt lịch khám, trả lời tự động, giải đáp thông tin…) được ứng dụng tại nhiều BV, phòng khám… trong cả nước, góp phần tối ưu hóa, nâng cao chất lượng KCB.

Theo Nghị quyết số 57-NQ/TW, Nghị quyết 193/2025/QH15, Nghị quyết 03/NQ-CP và Đề án 06/QĐ-TTg, 100% cơ sở y tế (CSYT) phải triển khai bệnh án điện tử (EMR), tất cả dịch vụ y tế phải tích hợp lên nền tảng quốc gia, liên thông dữ liệu CSYT công - tư. Mục tiêu đặt ra không chỉ số hóa hồ sơ bệnh án, mà còn tái cấu trúc toàn bộ chu trình khám - chữa - chăm sóc - theo dõi bệnh nhân. Chuyển đổi số đòi hỏi tư duy mới, từ BV hành chính sang BV quản trị số hóa.

Riêng trong lĩnh vực bệnh án điện tử, Thông tư số 13/2025/TT-BYT và Chỉ thị 07/CT-TTg của Thủ tướng Chính phủ đặt ra yêu cầu: Đến hết ngày 30/9/2025, 100% BV (công lập và tư nhân) phải hoàn thành triển khai EMR. Đến hết ngày 31/12/2026, các CSYT còn lại (ngoại trú, điều trị ban ngày) hoàn tất lộ trình số hóa hồ sơ bệnh án.

Tuy nhiên, thông tin tại Đại hội Hiệp hội BV tư nhân (BVTN) Việt Nam lần thứ III, nhiệm kỳ 2025 - 2030 cho thấy, tỷ lệ BV đã triển khai bệnh án điện tử mới đạt 15,17% (269/1.773 BV). Trong đó, khối BVTN là 50/399 BV (đạt 12,53%). Nguyên nhân là do: nhiều BV ngoài khu vực đô thị khó tiếp cận với công nghệ; chi phí đầu tư hạ tầng cao; vướng mắc các quy định pháp lý, chia sẻ dữ liệu; thiếu đồng bộ phần mềm - hệ thống…

Để đạt được những kết quả cao trong hoạt động chăm sóc sức khỏe Nhân dân trong bối cảnh chuyển đổi số mạnh mẽ, Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan từng nhấn mạnh nhiệm vụ trọng tâm cho lĩnh vực YTTN trong thời gian tới đó là phải tham gia tích cực vào quá trình đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số y tế, chia sẻ dữ liệu với các cơ quan quản lý nhà nước về y tế, đẩy mạnh trí tuệ nhân tạo, dữ liệu y tế trong KCB và quản lý BV…

Chuyển đổi số y tế: Thời cơ và thách thức

ThS.KS Nguyễn Văn Hùng - Trưởng Khoa Công nghệ Thiết bị y tế Viện Trang thiết bị và Công trình y tế (Bộ Y tế) cho rằng: “AI trong y tế không chỉ là công cụ mà là trợ thủ đắc lực giúp bác sĩ thao tác nhanh hơn, chính xác hơn và cá nhân hóa điều trị tốt hơn. Đây là một trong những hướng đi chiến lược để nâng tầm nền y tế hiện đại - đặc biệt phù hợp với định hướng chuyển đổi số y tế tại Việt Nam”.

Số hóa chính là “chìa khóa” mở cửa cho YTTN bứt phá, vậy nhưng, theo nhận xét của chuyên gia an ninh mạng, Giám đốc điều hành Công ty TNHH doanh nghiệp xã hội Chống Lừa đảo Ngô Minh Hiếu, thực tế quá trình làm việc với một số BVTN tại Việt Nam, ông nhận thấy hệ thống dữ liệu của BV còn rời rạc, mỗi BV sử dụng một phần mềm khác nhau.

Thậm chí, một số đơn vị còn không mã hóa thông tin dẫn đến tình trạng rò rỉ thông tin ra bên ngoài rất nguy hại. Dẫn chứng về trường hợp này, ông cho biết, một BV lớn sử dụng phần mềm quản lý bệnh nhân bị lộ lọt dữ liệu. Tình trạng phổ biến nhất là kẻ gian sử dụng các thông tin này với mục đích thương mại, quảng cáo, gây phiền toái cho người bị “đánh cắp” thông tin. Và còn rất nhiều hậu quả đáng tiếc khác có thể xảy ra mà chúng ta không thể lường hết được…

Không chỉ có vậy, ông Ngô Minh Hiếu cũng cảnh báo, khi triển khai rộng khắp bệnh án điện tử tại các BV, nếu không có cơ chế giám sát, sao lưu, bảo mật thông tin, các thông tin quan trọng sẽ bị “đánh cắp”, sẽ rất nguy hiểm. “Ngoài ra, việc các BV lắp đặt camera tràn lan cũng sẽ dẫn đến các rủi ro, trong đó có việc bị kẻ gian lợi dụng làm việc xấu, gây ảnh hưởng đến uy tín của BV. Bởi hầu hết các thiết bị quay đều được nhập từ các nước nên không kiểm soát được an toàn bảo mật thông tin, dễ bị hacker tấn công, lấy mất thông tin… Vì thế, cùng với việc sử dụng các phần mềm bảo mật, cần lựa chọn những đơn vị công nghệ thông tin uy tín hỗ trợ” - chuyên gia Ngô Minh Hiếu đưa ra lời khuyên.

Liên quan đến nội dung này, ông Khánh Nguyễn - chuyên gia AI và công nghệ số - Giảng viên FSB; sáng lập KAIchat, đồng sáng lập VEMAI cũng cho rằng, các dữ liệu y tế hiện nay còn thiếu đồng bộ, chưa có cấu trúc chuẩn. Nếu được chuẩn hóa khâu quản lý hồ sơ, điều trị… sử dụng các phần mềm phù hợp, mọi quy trình quản trị BV sẽ hiệu quả hơn. Cũng theo chuyên gia AI và công nghệ số này, việc lấy cắp dữ liệu rất khó, nhưng do bảo mật kém, nhiều thông tin trong BV vẫn lộ lọt ra ngoài gây nên những hậu quả khôn lường.

Mặt khác, nhà sáng lập KAIchat cũng lo ngại: Tới đây, khi trí tuệ nhân tạo (AI) thay thế nhiều vị trí của nhân viên y tế, nếu chúng ta không kiểm soát được thì sẽ như thế nào? Từ thực tế đó, để khắc phục tình trạng này, theo ông Khánh Nguyễn: Các đơn vị nên phối hợp với nhau cùng xây dựng một hệ thống phần mềm chung, cùng nhau sử dụng, góp phần nâng cao hơn nữa hiệu quả hoạt động chăm sóc sức khỏe Nhân dân, trong tình hình mới.

Trước thực tế, nhiều nhân viên y tế lo sợ bị mất việc khi AI thay thế con người, chuyên gia Khánh Nguyễn khẳng định, AI không thể thay thế con người. Một nghiên cứu đã kết luận, nhiều người sẽ bị mất việc làm khi sử dụng AI. Nhưng cũng sẽ có nhiều người hơn tìm thấy việc làm mới khi áp dụng AI. Cũng bởi vậy, chúng ta nên học cách nói chuyện với máy tính để hiểu hơn về AI, từ đó được cung cấp, hỗ trợ một cách hiệu quả nhất. Để làm được điều này, chúng ta phải truyền thông để các lãnh đạo cơ sở y tế, cán bộ y tế hiểu được điều đó rồi triển khai hiệu quả AI tại đơn vị mình.