KOL, KOC: Đừng để động lực phát triển lại thành tác nhân lệch chuẩn

KOL, KOC – động lực thúc đẩy kinh tế số và truyền cảm hứng sống tích cực

Theo Đại úy Phạm Khánh Hòa - Phòng 3 Cục An ninh mạng và phòng chống tội phạm công nghệ cao - Bộ Công an: Một trong những tác động rõ rệt nhất của KOL là trên mặt trận kinh tế, đặc biệt là thương mại điện tử. Trong bối cảnh "thương mại số" người tiêu dùng không thể tận mục sở thị sản phẩm, đa số sẽ mua bằng cảm xúc, dự vào sự trải nghiệm của người khác, thì việc lựa chọn KOL phù hợp để tiếp thị sản phẩm trở thành chìa khóa tăng doanh thu và xây dựng thương hiệu. Không phải ngẫu nhiên mà thống kê từ các nền tảng thương mại điện tử lớn tại Việt Nam cho thấy doanh thu từ tiếp thị liên kết (bao gồm KOL và KOC) có tốc độ tăng trưởng ấn tượng, lên tới 45% mỗi năm.

"Chỉ một buổi livestream vài giờ đồng hồ của một KOL nổi bật trên TikTok có thể mang lại doanh thu hàng trăm triệu đồng, kéo theo hàng chục ngàn đơn hàng chốt ngay trong chương trình. KOL, KOC  là những “nhà bán hàng không cần kho”, là đại diện tiêu biểu của mô hình kinh doanh phi truyền thống đang bùng nổ trong nền kinh tế số." - Đại úy Phạm Khánh Hòa chia sẻ. 

Bên cạnh những đóng góp trong lĩnh vực thương mại - theo đánh giá của Đại úy Phạm Khánh Hòa, nhiều KOL còn trở thành người truyền cảm hứng, chia sẻ hành trình vượt khó, kiến thức bổ ích, kỹ năng mềm, định hướng nghề nghiệp... Họ góp phần lan tỏa những lối sống lành mạnh, thúc đẩy tinh thần khởi nghiệp và sáng tạo trong giới trẻ. Một số gương mặt nổi bật còn được mời làm đại sứ các chiến dịch xã hội, giáo dục, bảo vệ môi trường, phòng chống bạo lực học đường...

Thậm chí, theo cơ quan chức năng nhìn nhận, ở cấp độ rộng hơn, nhiều KOL còn tham gia tích cực vào việc quảng bá hình ảnh quốc gia trên nền tảng mạng xã hội: "Nhiều chiến dịch du lịch, xúc tiến thương mại, quảng bá văn hóa Việt Nam đã được lan truyền mạnh mẽ nhờ sự tham gia của các KOL, giúp tăng nhận diện thương hiệu quốc gia trên Internet. Họ không chỉ giới thiệu vẻ đẹp thiên nhiên, ẩm thực, con người Việt Nam mà còn góp phần đưa câu chuyện lịch sử, truyền thống dân tộc đến với bạn bè quốc tế một cách gần gũi, sinh động."

Khi sức ảnh hưởng vượt khỏi ranh giới đạo đức và pháp luật

Tuy nhiên, từ góc độ chuyên công tác, đại diện cơ quan chức năng nhìn nhận: Song hành với mặt tích cực, không ít KOL đang gây ra những hệ lụy nghiêm trọng cho xã hội khi thiếu vắng chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp hoặc cố tình vượt rào vì mục tiêu lợi nhuận.

"Có thể nhìn thấy rõ nhất là tình trạng quảng cáo sai sự thật, thiếu minh bạch. Nhiều KOL nhận hợp đồng quảng cáo với mức thu nhập lên tới hàng tỷ đồng mỗi tháng, nhưng lại quảng bá những sản phẩm kém chất lượng, thậm chí độc hại, sai công dụng. Không ít vụ việc bị cơ quan chức năng phát hiện xử phạt, nhưng chưa đủ răn đe khi lợi ích tài chính vẫn quá lớn. Cùng với đó là hiện tượng KOL lợi dụng lòng tin của công chúng để huy động tiền từ thiện nhưng thiếu minh bạch trong quản lý và sử dụng, gây phẫn nộ trong dư luận.

Một số KOL còn phát ngôn tùy tiện, tung tin sai lệch, gây ảnh hưởng đến tình hình chính trị - xã hội. Dưới danh nghĩa “cá nhân tự do”, họ phát tán thông tin chưa kiểm chứng, kích động dư luận, công kích tổ chức, cá nhân, vi phạm nghiêm trọng các quy định về an ninh mạng và truyền thông." bà Hòa nói.

Theo đại diện Cục An ninh mạng và phòng, chống tội phạm sử dụng công nghệ cao: Từ các KOL cũng có thể phát sinh một sự nguy hại không kém là tình trạng truyền bá tư tưởng, lối sống lệch chuẩn. Một bộ phận giới trẻ thần tượng hóa KOL đến mức mất khả năng phân biệt đúng sai, bất chấp giá trị đạo đức để chạy theo sự nổi tiếng. Sự xuất hiện tràn lan của các nội dung khoe khoang vật chất, cổ súy hành vi phản cảm, ngôn ngữ thô tục… đang tạo ra nguy cơ làm xói mòn các giá trị truyền thống, đặc biệt trong giới vị thành niên.  

Không ít KOL lợi dụng ảnh hưởng của mình để vi phạm pháp luật, quảng bá quan điểm, lỗi sống sai lệch, giá trị trái với thuần phong mỹ thục, buôn bán hành giả, hàng kém chất lượng, dịch vụ trái phép và đặt ra nhiều nguy cơ đối với thế hệ tương lai của đất nước.

Ở mức độ nghiêm trọng hơn, đã ghi nhận một số trường hợp KOL lợi dụng sức ảnh hưởng để xâm phạm an ninh quốc gia, gây rối trật tự công cộng, kích động hành vi chống đối, xuyên tạc chính sách của Nhà nước. Đây không còn là vấn đề văn hóa, mà đã chuyển hóa thành vấn đề pháp luật và an ninh.

Cần khuôn khổ pháp lý rõ ràng và chế tài nghiêm khắc

Trước thực trạng nêu trên, Đại úy Phạm Khánh Hòa cho rằng cần phải  xây dựng khuôn khổ pháp lý riêng dành cho hoạt động KOL/KOC là điều cấp thiết. Pháp luật cần có những quy định cụ thể về trách nhiệm pháp lý của KOL trong hoạt động quảng bá, phát ngôn, nội dung truyền tải; đồng thời xác lập chế tài nghiêm khắc cho các hành vi vi phạm.

Mặt khác, các nền tảng mạng xã hội cũng cần có cơ chế kiểm duyệt, cảnh báo người dùng về các nội dung sai lệch do KOL phát tán. Quan trọng hơn cả là việc nâng cao nhận thức của cộng đồng, đặc biệt là giới trẻ, để không dễ dàng bị dẫn dắt bởi danh tiếng ảo, mà phải biết phân tích, chọn lọc và giữ vững hệ giá trị đạo đức, văn hóa Việt Nam.

"KOL/KOC là sản phẩm tất yếu của thời đại số – và sẽ trở thành lực lượng đồng hành trong xây dựng xã hội tích cực, kinh tế số phát triển, nếu được định hướng đúng đắn. Nhưng khi vượt ra khỏi khuôn khổ đạo đức và pháp luật, họ có thể gây hậu quả lớn cho cộng đồng, làm suy yếu nền tảng xã hội. Trong bất kỳ hoàn cảnh nào, sự nổi tiếng cũng không thể miễn trừ trách nhiệm trước pháp luật và lương tâm." - Đại úy Phạm Khánh Hòa chia sẻ.