Kiểm soát cơn giận kẻo... lận đận cả đời

Nhiều người khi nổi giận đã đổi cả giọng, đổi cả cách xưng hô. Từ những lời thân mật “anh - em”, “tôi - bạn” bỗng hóa thành “tao - mày”, như thể chỉ trong một sát-na, chiếc cầu nối yêu thương bị đập vỡ. Lời nói, một khi thốt ra, như mũi tên rời cung, không thể thu hồi. Cái đau nhất là người nói có thể quên rất nhanh, nhưng người nghe lại nhớ suốt đời. Vết thương của lời nói không nhìn thấy được, nhưng sức công phá đôi khi sâu và lâu hơn bất kỳ vết thương thân thể nào.

Giận là phản ứng của bản năng. Nhưng lời nói và thái độ là sự lựa chọn. Sự lựa chọn ấy chính là đạo đức, là nền tảng nhân văn của một mối quan hệ. Đức Phật từng dạy: “Lời nói như mật ngọt có thể làm đẹp lòng người, nhưng lời ác độc có thể đốt cháy cả một rừng công đức”. Giận rồi cũng sẽ qua, nhưng một câu xưng hô lệch chuẩn có thể khiến niềm tin và tình thương rạn nứt, thậm chí tan vỡ.

Tôi từng nghe một người đàn ông nói: “Anh không nhớ hôm đó em nói gì… chỉ nhớ em gọi anh là ‘mày’”. Một chữ thôi, mà cứa sâu hơn cả lưỡi dao. Không phải vì từ ấy ghê gớm đến mức không thể nghe, mà vì nó đánh dấu sự sụp đổ của một chuẩn mực đã được giữ gìn trong yêu thương.

Người trưởng thành không phải là người chưa từng nổi giận, mà là người, dù giận, vẫn giữ được giới hạn. Giới hạn ấy chính là “giới” trong đạo Phật - hàng rào bảo hộ cho tâm. Khi biết điểm dừng, biết chuyển hóa cảm xúc, ta không để cơn giận trở thành ngọn lửa thiêu rụi những gì quý giá nhất.

Kinh Pháp Cú có câu: “Chiến thắng vạn quân không bằng tự thắng mình.” Thắng một cuộc cãi vã bằng cái tôi rất dễ, nhưng giữ được lòng nhau sau một cơn giận mới là chiến thắng lớn nhất. Một mối quan hệ bền vững không dựa trên sự đúng sai tuyệt đối, mà dựa vào cách ta cư xử với nhau khi mọi thứ tồi tệ nhất.

Lúc vui, ai cũng dễ nói lời dịu dàng. Nhưng lúc giận, mà vẫn giữ được ngôn từ tử tế, mới biết lòng người sâu đến đâu, tâm có tĩnh hay không. Khi ấy, cơn giận trở thành một cơ hội để tu tập: để soi thấy gốc rễ của sân hận, để hạ bớt cái tôi, để chọn im lặng hay nói lời ôn hòa thay vì để cảm xúc dẫn dắt.

Trong đời sống, “lùi một câu, giữ lại một người” không phải là yếu đuối, mà là trí tuệ. Bởi khi lùi một bước, ta sẽ thấy rộng hơn, thấu hiểu hơn, và giữ được thứ quý giá nhất: tình người. Giận không xấu, nhưng để cơn giận sai khiến, biến mình thành kẻ phóng hỏa đốt đi những điều tốt đẹp, mới thật đáng tiếc.

Người biết tu tập sẽ dùng cơn giận như tấm gương soi tâm, nhận ra trong đó bóng dáng của tham, sân, si và khéo léo hóa giải chúng. Khi ấy, mây tan, trời lại sáng, và nhịp cầu yêu thương vẫn nguyên vẹn nối hai bờ. Bởi suy cho cùng, thắng được chính mình trong lúc giận dữ, là cách giữ gìn cả hạnh phúc của mình và bình yên của người.