Khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển khoa học, công nghệ Thủ đô

Tháo gỡ điểm nghẽn, huy động nguồn lực xã hội hóa

Trong những năm qua, TP Hà Nội đã có nhiều chính sách để thúc đẩy phát triển KHCN&ĐMST.

Tuy nhiên, thực tiễn triển khai vẫn cho thấy không ít khó khăn, bất cập. Trong đó có thể kể đến việc nhiều nhiệm vụ nghiên cứu chưa gắn với thực tiễn sản xuất, kinh doanh; hoạt động chuyển giao kết quả KHCN còn chậm; các tổ chức, doanh nghiệp tham gia chưa được hưởng ưu đãi tương xứng; các thủ tục hành chính liên quan đến tài chính, đầu tư công, chuyển giao tài sản, kết quả nghiên cứu chưa được điều chỉnh đầy đủ.

TP cũng chưa có chính sách cụ thể để thúc đẩy và hỗ trợ những nhiệm vụ KHCN trọng điểm do doanh nghiệp chủ trì, không sử dụng ngân sách nhà nước, khiến cho tiềm năng huy động nguồn lực xã hội hóa còn rất hạn chế.

Trước tình hình trên, TP Hà Nội đang xây dựng nghị quyết của HĐND TP để thúc đẩy phát triển KHCN&ĐMST nhằm góp phần tháo gỡ những điểm nghẽn kéo dài nhiều năm qua trong hoạt động nghiên cứu, ứng dụng và thương mại hóa kết quả nghiên cứu KHCN.

Theo bà Nguyễn Thị Mai - Trưởng phòng Khoa học và Sở hữu trí tuệ, Sở KH&CN Hà Nội, TP Hà Nội, dự thảo Nghị quyết quy định chi tiết một số chính sách đặc thù nhằm phát triển KHCN&ĐMST được xây dựng căn cứ theo thẩm quyền tại Luật Thủ đô năm 2024, Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 và các quy định pháp lý hiện hành.

Nội dung Nghị quyết tiếp thu đầy đủ các chủ trương mới từ Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị; Luật KH,CN&ĐMST; Nghị quyết số 193/2025/QH15 của Quốc hội; Nghị quyết số 71/NQ-CP của Chính phủ...

Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội Lê Hồng Sơn khẳng định, việc ban hành nghị quyết là một bước cụ thể hóa chiến lược phát triển Thủ đô theo hướng KHCN, sáng tạo, bền vững.

Trong đó, trọng tâm là tạo môi trường pháp lý, tài chính, tổ chức để khuyến khích nghiên cứu, ứng dụng, thương mại hóa kết quả KHCN; thúc đẩy mối liên kết Nhà nước - nhà khoa học - doanh nghiệp - nhà đầu tư; xây dựng hệ sinh thái đổi mới sáng tạo đồng bộ, hiện đại.

Động lực cho ĐMST

Dự thảo Nghị quyết quy định chi tiết một số chính sách đặc thù phát triển KHCN&ĐMST của TP Hà Nội quy định 5 nhóm chính sách đặc thù quan trọng, thiết thực, trong đó nhiều nội dung là điểm mới lần đầu tiên được thể chế ở cấp TP.

Đó là, cho phép TP đặt hàng, tuyển chọn, giao trực tiếp các nhiệm vụ KH&CN trọng điểm, nhằm khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức tư nhân đầu tư nghiên cứu, được công nhận là nhiệm vụ trọng điểm và hưởng đầy đủ chính sách hỗ trợ, ưu đãi.

Quy định cơ chế chuyển giao không bồi hoàn tài sản, kết quả, sản phẩm hình thành từ nhiệm vụ sử dụng ngân sách thông qua Sàn Giao dịch công nghệ Hà Nội.

Hỗ trợ tối đa 100% chi phí mua sắm và vận hành thiết bị cho đề tài nghiên cứu, tối đa 50% chi phí mua sắm với dự án sản xuất thử nghiệm, cùng việc hưởng ưu đãi tương tự doanh nghiệp công nghệ cao.

Ban hành chính sách thu hút chuyên gia, nhà khoa học, người có tài năng, trong đó đối tượng được mở rộng gồm cả chuyên gia trong và ngoài nước, người Việt Nam ở nước ngoài có uy tín. Áp dụng cơ chế khoán chi đến kết quả, sản phẩm cuối cùng, thay vì phải lập dự toán chi tiết như hiện nay...

Ngoài ra, dự thảo Nghị quyết cũng lần đầu tiên bổ sung quy định lập dự toán cho các hoạt động KHCN&ĐMST khác như tổ chức hội thảo, thành lập hội đồng tư vấn, tổ công tác chuyên đề, thu hút chuyên gia…

Cùng với ngân sách TP, Quỹ Phát triển KH&CN của Hà Nội sẽ là kênh tài trợ quan trọng, không bị ràng buộc bởi quy định bảo toàn vốn. Quỹ này có thể cấp kinh phí, tài trợ, cho vay hoặc hỗ trợ cho các tổ chức thực hiện nhiệm vụ KHCN&ĐMST.

Nguyên Thứ trưởng Bộ Nội vụ Nguyễn Tiến Dĩnh chỉ rõ, Nghị quyết 15-NQ/TW của Bộ Chính trị về phương hướng, nhiệm vụ phát triển Thủ đô Hà Nội đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 xác định Hà Nội phải phát triển mạnh mẽ KHCN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số làm động lực then chốt để phát triển kinh tế - xã hội.

Gần đây nhất, Luật Thủ đô năm 2024 đã tháo gỡ nhiều khó khăn vướng mắc về cơ chế, chính sách để phát triển KHCN, ĐMST và chuyển đổi số.

Vì vậy, việc HĐND TP ban hành Nghị quyết để cụ thể hóa các cơ chế, chính sách, tổ chức thực hiện là cần thiết.

Đồng quan điểm, Chủ nhiệm HĐTV về Dân chủ - Pháp luật, Ủy ban MTTQ Việt Nam TP Hà Nội Phạm Ngọc Thảo, nhiều năm qua, Hà Nội đã thực hiện khá đồng bộ các giải pháp cần thiết về quản lý, về cơ sở hạ tầng, về phát triển KHCN&ĐMST và đào tạo nguồn nhân lực, khai thác tiềm năng…

TP cũng đã đạt được những kết quả nhất định trong lĩnh vực này nhưng vẫn còn những tồn tại, hạn chế.

Bởi vậy, việc ban hành Nghị quyết có ý nghĩa to lớn, đáp ứng được những đòi hỏi thực tế hiện nay sẽ mở ra cơ hội mới, thuận lợi mới về cơ chế, chính sách thông thoáng hơn, cho phép vận dụng tốt hơn các cơ chế đặc thù để tạo ra những bước phát triển mạnh mẽ, vượt bậc về KHCN&ĐMST của TP.