Khởi đầu hành trình đến cuộc sống xanh
Dự thảo đề án chuyển đổi xe máy xăng sang xe điện dành cho tài xế công nghệ và giao hàng do Viện Nghiên cứu Phát triển TP HCM (HIDS) vừa hoàn thiện, trình cơ quan chức năng TP; được coi là bước khởi đầu để đến mục tiêu cuộc sống xanh, bảo vệ môi trường.
Theo đề án, từ đầu 2026, khi đăng ký mới với các ứng dụng, tài xế bắt buộc phải sử dụng xe điện. Cùng thời điểm, TP sẽ bắt đầu quá trình chuyển đổi xe đang sử dụng, kéo dài trong 2 năm. Đến cuối 2026, đặt mục tiêu chuyển đổi 30% số lượng xe. Năm 2027, tỷ lệ này tăng lên 80% và phần còn lại hoàn tất vào 2028. Từ đầu 2029, xe máy xăng bị cấm hoàn toàn trong hoạt động giao hàng và xe ôm công nghệ.
Để thực hiện mục tiêu này, TP sẽ triển khai đồng thời nhiều chương trình, chính sách, với sự phối hợp nhiều bên. Các chính sách hỗ trợ theo nguyên tắc “chuyển đổi sớm, hưởng lợi nhiều”. Trong hai năm đầu, tài xế chuyển đổi sẽ được hỗ trợ ít nhất 2% lãi suất vay mua xe điện, miễn thuế VAT và lệ phí trước bạ. TP cũng dự kiến chi ngân sách hỗ trợ chuyển đổi cho hàng chục nghìn xe thuộc nhóm tài xế khó khăn và cận nghèo. TP xây dựng các chính sách hỗ trợ DN phát triển trạm sạc di động, xây dựng bản đồ các điểm sạc xe điện kêu gọi đầu tư…
Về phía cơ quan xây dựng đề án trên, cũng đã công khai các lập luận, chứng cứ, nghiên cứu khoa học để bảo vệ quan điểm của mình. Theo đó, chủ trương kiểm soát khí thải xe máy đã được Chính phủ đặt ra từ năm 2010, song nhiều phương án, kể cả cấm xe xăng cá nhân, đều chưa thành công do thiếu phương tiện thay thế. Hiện nay, với sự phát triển của xe điện là phương tiện không phát thải, tình hình đã khác. Việc thay đổi thói quen chạy xe máy xăng sang xe máy điện áp dụng từ 400.000 xe công nghệ được coi là bước khởi đầu hợp lý. Đây là nhóm dễ kiểm soát và có mức phát thải cao, do di chuyển 80 - 120km/ngày, gấp 3 - 4 lần xe cá nhân. Ngoài ra, nhóm này tiếp cận công nghệ nhanh, có thể lan tỏa nhận thức tích cực về xe điện đến cộng đồng. Với dữ liệu từ các hãng xe công nghệ, cơ quan thẩm quyền có thể dễ dàng giám sát và hỗ trợ quá trình chuyển đổi.
Cơ quan soạn thảo cũng công bố khảo sát cho thấy tài xế công nghệ di chuyển 80 - 120km/ngày, mức tiêu hao nhiên liệu cao do chở nặng, kẹt xe, dừng chờ... Trong khi chi phí xăng từ 70.000 - 100.000 đồng/ngày, xe điện chỉ tốn khoảng 20.000 đồng. Nhờ đó, tài xế tiết kiệm được 1 - 2 triệu đồng/tháng, đủ trả góp xe điện giá khoảng 30 triệu đồng trong 24 - 30 tháng, không ảnh hưởng thu nhập. Kinh nghiệm từ một hãng chỉ sử dụng ô tô điện, xe máy điện cho thấy, chỉ sau hơn 2 năm tham gia thị trường đã chiếm gần 40% thị phần gọi xe.
Chuyển đổi xanh là xu thế không thể thay đổi trên toàn cầu. Năng lượng hóa thạch dùng mãi rồi cũng sẽ hết. Xe xăng dầu càng nhiều, môi trường ngày càng ô nhiễm. Vì vậy, lộ trình chuyển đổi như trên, được thiết kế bắt đầu từ một nhóm đối tượng chuyên biệt, theo các mốc kỹ thuật bắt buộc, đi kèm các chính sách khuyến khích nhằm bảo đảm quyền lợi của tài xế, phát triển hạ tầng sạc... được đánh giá là phù hợp. Kỳ vọng chính sách này nếu được thông qua, sẽ tạo hiệu ứng lan tỏa đến toàn xã hội, để rồi đây người dân sẽ tự cảm thấy việc mình nên cân nhắc chuyển đổi sang phương tiện xanh là nhu cầu tự thân, là quy luật phát triển của xã hội.