Hợp tác thi hành án dân sự với Cộng hòa Uzbekistan - Đặt nền móng cho tương lai

Cục Cưỡng chế Thi hành án, Viện Kiểm sát tối cao Cộng hòa Uzbekistan – chuyển đổi để hoàn thiện và phát triển

Tại buổi tiếp và làm việc với Đoàn có ông M.Egamberdiyev – Cục trưởng, ông Z.Xalmuhamedov – Phó Cục trưởng và các thành viên.

Tương tự như mô hình THADS của Việt Nam, trước tháng 5/2017, Cục Cưỡng chế thi hành án Cộng hòa Uzbekistan trực thuộc Bộ Tư pháp, đồng thời trước giai đoạn thuộc Bộ Tư pháp, Cục Cưỡng chế THA có một thời gian dài thuộc Tòa án tối cao. Tuy nhiên, xuất phát từ yêu cầu về cải cách tổ chức bộ máy, nâng cao hiệu lực, hiệu quả của công tác thi hành án đặc biệt là nâng cao năng lực cho đội ngũ chấp hành viên, tạo cho họ có những quyền lực thực sự trong thi hành án để đảm bảo tốt nhất việc thực thi nhiệm vụ, từ tháng 5/2017 Cục Cưỡng chế thi hành được chuyển từ Bộ Tư pháp sang Viện Kiểm sát tối cao và trở thành một đơn vị trực thuộc, hoạt động độc lập.

Chức năng đặc trưng cơ bản của Cục Cưỡng chế thi hành án, ngoài việc trực tiếp THA thì có bộ phận quản lý giám sát, hỗ trợ THA; các phòng THA hoạt động lập, chấp hành viên tự ban hành quyết định cưỡng chế, ra quyết định hạn chế xuất cảnh không phải qua Tòa án. Trong Cục cưỡng chế THA có bộ phận kiểm soát nội bộ; ngoài ra, Viện kiểm sát sẽ kiểm sát chung các hoạt động. Cơ quan kiểm soát bên ngoài đối với hoạt động thi hành án là tòa án; khi phát hiện có các sai phạm trong hoạt động thi hành án thì tòa án sẽ ban hành quyết định hủy quyết định thi hành án

Trong quá trình trao đổi, phía bạn luôn nhấn mạnh về việc thay đổi mô hình hoạt động đã mang lại những tác động tích cực. Đặc biệt, việc cải tổ lớn và quan trọng nhất chính là Uzbekistan đã ban hành Luật liên kết dữ liệu và Tổng thống đã ban hành các chỉ thị để tạo điều kiện cho hoạt động thi hành án. Việc liên thông về dữ liệu, thông tin giữa các cơ quan liên quan và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, chuyển đổi số đã tạo nên những bước thay đổi mạnh mẽ trong công tác THADS ở Uzbekistan. Hiện nay, 95% các quy trình thủ tục thi hành án đều thông qua hệ thống CNTT; hệ thống thông tin dữ liệu được kết nối giữa tất cả các cơ quan nhà nước và tổ chức có liên quan như công an, thuế, ngân hàng, văn phòng đăng ký đất đai, trung tâm đăng ký tài sản bảo đảm…. Điều này giúp cho quá trình thi hành án, thu hồi tài sản được dễ dàng, thuận lợi.

Việc ứng dụng CNTT còn thể hiện qua việc Tổng thống đã có Chỉ thị riêng về trang bị cho mỗi chấp hành viên một sổ công tác điện tử (ipad) và một camera ghi hình. Trong đó, các phần mềm về thi hành án, đặc điểm thân nhân người phải thi hành án, các khoản nợ phải thi hành, tình trạng tài sản… được kết nối liên thông giữa các cơ quan quản lý. Đây chính là điều kiện thuận lợi giúp các chấp hành viên dễ dàng thực hiện nhiệm vụ, theo dõi tiến độ vụ việc, tình trạng người phải thi hành án; đặc biệt khi phát sinh tài sản thì các chấp hành viên dễ dàng thực hiện các biện pháp thi hành.

Ngoài ra, trung tâm công nghệ thông tin tại Cục Cưỡng chế có thể theo dõi tiến độ công việc của toàn bộ các văn phòng thi hành án trên toàn quốc và cập nhật thông tin, tình hình thi hành án liên tục.

Phát biểu tại buổi làm việc, Cục trưởng Nguyễn Thắng Lợi đã khái quát về quan hệ hợp tác truyền thống giữa Việt Nam và Uzbekistan, trong đó Uzbekistan đã từng đào tạo nhiều thế hệ cán bộ, sinh viên Việt Nam và có những người đã trở thành lãnh đạo Bộ, lãnh đạo cấp Vụ, Cục của Bộ Tư pháp. Trong lĩnh vực tư pháp và thi hành án dân sự, mặc dù 2 nước chưa có quan hệ hợp tác nhưng qua tìm hiểu, Cục Quản lý THADS được biết Cục cưỡng chế thi hành án thuộc Viện Kiểm sát Cộng hòa Uzbekistan là đơn vị có nhiều kinh nghiệm, cách thức thi hành án hiệu quả, như: bảo đảm thi hành không điều kiện bản án, quyết định của tòa án; áp dụng các biện pháp cưỡng chế và quyền hạn của chấp hành viên trong kê biên, khám xét, niêm phong tài sản, hạn chế xuất cảnh…; quy trình xử lý tài sản kê biên, thẩm định giá, lưu kho, bán đấu giá; quy trình phối hợp với công an, ngân hàng, cơ quan quản lý đất đai để truy tìm và xử lý tài sản. Đặc biệt ứng dụng công nghệ thông tin trong thi hành án kết nối liên ngành, quản lý nghĩa vụ cấp dưỡng, giám sát thi hành án trực tuyến. Uzbekistan có cơ chế kiểm soát chặt chẽ việc chấp hành pháp luật về thi hành án, tiến hành điều tra hành vi cản trở hoặc trốn tránh thi hành án. Ngoài ra, Uzbekistan cũng là thành viên của Liên minh quốc tế về các chức danh tư pháp (UIHJ). Việt Nam mong muốn học hỏi kinh nghiệm của các bạn về việc trở thành thành viên của tổ chức này; tìm hiểu về quyền và lợi ích khi trở thành thành viên của tổ chức.

Tại buổi làm việc, ông M.Egamberdiyev – Cục trưởng đã có những đánh giá cao về đất nước, con người Việt Nam. Việt Nam có là nước có truyền thống văn hóa lâu đời, thời gian gần đây đã có những bước phát triển mạnh mẽ về kinh tế. Ông nhấn mạnh rằng, phía Bạn sẵn sàng chia sẻ với đoàn công về lĩnh vực THA cả những thành tích và khó khăn, đặc biệt cũng mong muốn được học hỏi kinh nghiệm từ phía Việt Nam. Ông cho rằng, cuộc gặp gỡ làm việc giữa 2 cơ quan lần này rất quan trọng, vì đó là sự khởi đầu của quá trình hợp tác và đặt nền móng cho tương lai. Thời gian tới, 2 bên sẽ tiếp tục trao đổi, chia sẻ thông tin để có thể ký kết Biên bản ghi nhớ hợp tác. Với sự quan tâm của hai bên thì chúng ta sẽ ngày càng xích lại gần nhau hơn.

Kết thúc buổi làm việc, lãnh đạo 2 bên - đồng chí Nguyễn Thắng Lợi và ông M.Egamberdiyev đã thống nhất giao cấp kỹ thuật tiếp tục trao đổi, xây dựng Kế hoạch hợp tác lâu dài và đặc biệt cùng thống nhất sẽ trao đổi về dự thảo Biên bản ghi nhớ hợp tác. Với hành trang là truyền thống hữu nghị, hợp tác tốt đẹp giữa Việt Nam và Uzbekistan, chuyến thăm của đoàn công tác Cục Quản lý THADS đến Cục Cưỡng chế Thi hành án sẽ mở ra một trang mới và nâng cao quan hệ hợp tác giữa 2 cơ quan trong thời gian tới, qua đó càng thêm vững bước trên hành trình đưa các mối quan hệ song phương phát triển lên tầm cao mới.

Sau chương trình làm việc, phía Bạn cũng đã giới thiệu với Đoàn công tác về Bảo tàng Viện Kiểm sát tối cao.

Thăm và làm việc tại Phòng Thi hành án khu vực Tashkent - Ứng dụng mạnh mẽ CNTT để nâng cao hiệu quả thi hành án. Thước đo hiệu quả công việc là sự hài lòng của người dân.

Phía bạn chia sẻ, cũng tương tự Việt Nam hay nhiều nước trên thế giới, trước đây phía Bạn cũng gặp rất nhiều khó khăn trong việc thi hành án, thu hồi tài sản. Tuy nhiên, sau khi Luật về liên kết dữ liệu được ban hành và việc ứng dụng mạnh mẽ CNTT, kết nối liên thông với khoảng 60 cơ quan, đơn vị liên quan trong toàn hệ thống thì công tác THA đã đạt được rất nhiều thuận lợi.

Tại buổi làm việc, phía bạn đã chia sẻ về phần mềm về quy trình, thủ tục THA trên sổ công tác điện tử (ipad) của Chấp hành viên. Toàn bộ các dữ liệu của người phải thi hành án, người được THA được đưa vào theo dõi và kết nối liên thông. Người được THA mở tài khoản tại ngân hàng; khi có phát sinh tài sản của người phải THA thì việc thi hành án sẽ được tiến hành tự động, tiền thi hành án không phải trả qua tài khoản của cơ quan THA mà trả thẳng vào tài khoản của người được THA với sự giám sát của chấp hành viên. Ngoài ra, các phần mềm cũng sẽ theo dõi, phân loại các đối tượng THA và có hệ thống cảnh báo; tự phân loại các trường hợp “tự nguyện thi hành” hoặc “không tự nguyện thi hành”. Các phần mềm này sẽ giúp chấp hành viên tự động xác minh tài sản, tự đôn đốc, tự thi hành. Chấp hành viên chỉ thực hiện nhiệm vụ theo dõi.

Đặc biệt, phía bạn đã chia sẻ về quy trình thi hành án cấp dưỡng, cụ thể là việc thành lập Quỹ cấp dưỡng để hỗ trợ và đảm bảo cuộc sống, quyền lợi cho trẻ em trong trường hợp bố hoặc mẹ chây ì không thi hành hoặc đang thi hành án hình sự. Nguồn kinh phí của Quỹ được cấp từ ngân sách nhà nước và một phần xã hội hóa.

Trong quá trình cải cách và chuyển đổi cơ quan THA trong 8 năm qua, phía Bạn chia sẻ rằng, bên cạnh rất nhiều thành tựu và có cả không ít những khó khăn. Cho đến nay, thước đo để đánh giá hiệu quả công tác THA chính là sự hài lòng của người dân, thời gian qua Bạn đã làm được điều đó.

Trung tâm đấu giá điện tử - minh bạch, tiết kiệm, thuận tiện, mở rộng phạm vi tiếp cận người mua và giảm thiểu rủi ro gian lận

Đoàn công tác đã đến thăm và làm việc với Trung tâm đấu giá điện tử - đây là một doanh nghiệp nhà nước hoạt động theo hình thức cổ phần, thực hiện hoạt động bán đấu giá tất cả các loại tài sản trong đó có tài sản thi hành án. Trước đây, Trung tâm đấu giá điện tử trực thuộc Cục Cưỡng chế thi hành án và chịu sự quản lý trực tiếp của Cục. Sau năm 2021, Trung tâm tách ra thành một đơn vị riêng, hoạt động độc lập và là đơn vị giao dịch bán đấu giá điện tử trực tuyến duy nhất tại Uzbekistan. Ngoài việc bán đấu giá các tài sản liên quan đến thi hành án, trung tâm còn có thẩm quyền bán các tài sản của nhà nước, cho thuê tài sản nhà nước, cho thuê đất khu công nghiệp, đấu giá quyền quảng cáo tại các địa điểm công cộng và nhiều loại tài sản khác của tổ chức, cá nhân.

Đối với các tài sản là tài sản thi hành án, sau khi bán đấu giá thành công, tiền sẽ được tự động chuyển vào tài khoản của người được thi hành án mà không qua cơ quan THA.

Với việc ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, Trung tâm bán đấu giá điện tử đã có những bước phát triển mạnh mẽ, đặc biệt trong thời gian đại dịch Covid. Theo giám đốc của Trung tâm bán đấu giá trực tuyến trong thời gian tới, Trung tâm sẽ hướng tới các khách hàng quốc tế và cả thị trường quốc tế, trong đó có Việt Nam.

Trước khi thực hiện chuyến công tác tại Cục Cưỡng chế thi hành án dân sự, Cộng hòa Uzbekistan, Đoàn công tác cũng đã nghiên cứu chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Cục cũng như các đơn vị liên quan và nhận thấy đây là mô hình đặc trưng có những khác biệt so với nhiều mô hình khác trên thế giới. Tuy nhiên, qua các buổi làm việc trực tiếp, cảm nhận của Đoàn công tác Việt Nam là các Bạn đã có những bước tiến vượt bậc trong ứng dụng công nghệ thông tin, kết nối dữ liệu để mỗi công việc đều nằm trong thể thống nhất, qua đó tăng cường hiệu lực, hiệu quả hoạt động và giảm tải áp lực công việc. Hệ thống THADS Việt Nam vừa trải qua việc sắp xếp lại mô hình tổ chức và đang rất cần ứng dụng mạnh mẽ CNTT và chuyển đổi số để nâng cao năng lực, hiệu lực, hiệu quả công việc. Những chia sẻ về kinh nghiệm, bài học thành công và cả những thất bại mà Bạn đã trải qua, đã và đang thực hiện sẽ là những kiến thức quý giá để chúng ta học hỏi và phát triển./.