Gỡ “điểm nghẽn” hạ tầng để bứt phá kinh tế

Động lực phát triển từ hạ tầng chiến lược

Trong những năm qua, Quảng Ngãi đã và đang tập trung đầu tư mạnh mẽ vào hệ thống hạ tầng giao thông hiện đại, đồng bộ để tạo nền tảng thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Trong đó có nhiều dự án quy mô lớn như tuyến đường ven biển Dung Quất - Sa Huỳnh, kè bờ Bắc sông Trà Khúc, cầu Trà Khúc 1 và 3, đập dâng hạ lưu sông Trà Khúc…

Theo Ban Quản lý Dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông tỉnh Quảng Ngãi (Ban QLDA ĐTXD), hiện có 10 dự án được xác định là trọng điểm, trong đó có 1 dự án cấp quốc gia, 8 dự án chuyển tiếp và 1 dự án mới khởi công trong năm 2025.

Một số công trình đã đạt được tiến độ tích cực như tiểu dự án bồi thường tuyến Quảng Ngãi- Hoài Nhơn đã hoàn thành giải phóng mặt bằng (GPMB); dự án cầu Trà Khúc 3 thực hiện hơn 95% giá trị hợp đồng. Tuy nhiên, không ít dự án vẫn “giậm chân tại chỗ” do vướng mắc về hồ sơ pháp lý, thủ tục đầu tư và nhất là công tác GPMB.

Ba dự án trọng điểm có vai trò đặc biệt quan trọng đối với Khu kinh tế Dung Quất (KKT Dung Quất) gồm: tuyến đường ven biển Dung Quất - Sa Huỳnh (giai đoạn IIa và IIb) và tuyến đường Hoàng Sa - Dốc Sỏi. Những tuyến đường này không chỉ rút ngắn thời gian vận chuyển, giảm tải QL1A, mà còn kết nối KKT với cảng biển nước sâu, sân bay Chu Lai và các khu công nghiệp trong vùng.

Hạ tầng kết nối hoàn thiện sẽ giúp các doanh nghiệp như Công ty cổ phần Lọc hóa dầu Bình Sơn (BSR), Hòa Phát Dung Quất, Doosan Vina, PVSM… tăng hiệu quả vận hành, giảm chi phí logistics và mở rộng năng lực cạnh tranh. Đáng chú ý, trong năm 2024, tổng thu ngân sách của tỉnh đạt gần 30 nghìn tỷ đồng, trong đó riêng BSR và Hòa Phát đóng góp hơn 20 nghìn tỷ, chiếm tỷ trọng rất lớn trong nguồn thu của tỉnh.

Các tuyến đường huyết mạch được ví như “mạch máu giao thông” dẫn dòng nguyên liệu, sản phẩm ra vào các nhà máy lớn. Với PVSM, đơn vị đảm nhiệm sản xuất thiết bị cơ khí cho các công trình năng lượng quốc gia, việc hoàn thiện hạ tầng là điều kiện tiên quyết để vận chuyển hàng hóa siêu trường, siêu trọng đến đúng địa điểm, đúng thời gian.

Không chỉ phục vụ công nghiệp, các tuyến ven biển còn mở ra cơ hội phát triển du lịch và dịch vụ. Những bãi biển đẹp như Mỹ Khê, Sa Huỳnh sẽ được kết nối thuận tiện với trung tâm TP.Quảng Ngãi và các vùng phụ cận, góp phần hình thành các chuỗi giá trị du lịch mới cho địa phương.

Cần sớm thão gỡ nút thắt giải phóng mặt bằng

Tuy nhiên, phía sau những kỳ vọng lớn lao là hàng loạt khó khăn về thủ tục và giải phóng mặt bằng vẫn chưa có lời giải dứt điểm. Theo Ban QLDA ĐTXD, hầu hết các dự án trọng điểm đều bị chậm tiến độ vì vướng mắc trong công tác bồi thường, GPMB.

Tại dự án đường Hoàng Sa - Dốc Sỏi, tiến độ lập, trình và phê duyệt phương án bồi thường còn chậm, thiếu đồng bộ. Việc bàn giao mặt bằng theo kiểu “xôi đỗ”, manh mún khiến thi công chỉ có thể tiến hành ở các vị trí như cầu, cống, đúc dầm không thể triển khai đại trà trên toàn tuyến.

Nguồn cung vật liệu xây dựng, đặc biệt là cát san lấp, cũng là một rào cản lớn. Nhiều mỏ cát chưa được cấp phép, khiến nhà thầu phải “chạy đôn chạy đáo” tìm nguồn thay thế, ảnh hưởng nghiêm trọng đến tiến độ và chi phí đầu tư.

Tại dự án tuyến đường ven biển Dung Quất - Sa Huỳnh giai đoạn IIa (thành phần 1), công tác tái định cư cũng đang là “nút thắt”. Tiến độ trình thẩm định, phê duyệt phương án tái định cư còn chậm, làm ảnh hưởng dây chuyền đến việc lập phương án bồi thường. Với giai đoạn IIb, tình hình còn đáng ngại hơn khi từ năm 2024 đến nay, chưa có phương án bồi thường nào được phê duyệt.

Ban QLDA ĐTXD đã nhiều lần kiến nghị UBND tỉnh, các sở ngành và chính quyền địa phương cần quyết liệt chỉ đạo, phối hợp để tháo gỡ khó khăn. Theo đó, các địa phương cần hoàn thiện hồ sơ pháp lý, phê duyệt nhanh phương án bồi thường, tập trung đẩy nhanh tiến độ GPMB trong giai đoạn từ tháng 6 đến tháng 8/2025, chậm nhất là hết năm.

Để các dự án trọng điểm không rơi vào vòng luẩn quẩn của chậm tiến độ và đội vốn, chính quyền tỉnh Quảng Ngãi cần có những giải pháp đồng bộ và quyết liệt. Trước hết là sớm ban hành, công bố giá đất cụ thể để làm cơ sở bồi thường, tạo sự rõ ràng trong đền bù. Bên cạnh đó, cần tăng cường nhân lực cho công tác thẩm định giá, tổ chức các đợt tuyên truyền, vận động để người dân hiểu và đồng thuận với chính sách bồi thường, hạn chế khiếu kiện, tranh chấp.

Việc phối hợp giữa các cơ quan chức năng và chính quyền địa phương cần được nâng lên một tầm mới, theo hướng “liên thông - đồng bộ - trách nhiệm”. Ngoài ra, việc đẩy nhanh thủ tục cấp phép khai thác mỏ vật liệu cũng là yêu cầu cấp bách, nhằm đảm bảo nguồn cung cho các dự án quy mô lớn.

Nếu những “nút thắt” được tháo gỡ kịp thời, Quảng Ngãi sẽ có cơ hội hiện thực hóa các dự án trọng điểm, tạo ra những cú hích mạnh mẽ cho tăng trưởng. Đây cũng là điều kiện để các doanh nghiệp đầu tàu như BSR, Hòa Phát, Doosan Vina, PVSM... mở rộng sản xuất, tăng quy mô đầu tư, đóng góp tích cực hơn nữa vào ngân sách, giải quyết việc làm và phát triển an sinh xã hội.