Gánh mưu sinh đánh đổi bằng sức khỏe và hiểm nguy trên dòng Pô Kô
(PLVN) - Mỗi khi mùa mưa lũ tràn về, thường rơi vào giữa tháng 8, dòng Pô Kô đoạn chảy qua xã Dục Nông (tỉnh Quảng Ngãi) lại đổi màu đỏ đục, cuồn cuộn mang theo phù sa, sỏi đá từ thượng nguồn về hạ du. Và những tốp người dân Xơ Đăng lại rủ nhau ra bờ sông đãi cát tìm vàng – một công việc vừa lam lũ vừa đầy rủi ro.
Khoảng 8 giờ sáng mỗi ngày, khi thủy điện ngừng xả nước, bãi bồi ven sông Pô Kô dần hiện ra. Không máy móc hiện đại, không đồ bảo hộ, những người dân này chỉ có những dụng cụ thô sơ: xẻng, máng gỗ, mâm sắt, tấm vải cũ. Họ tranh thủ thời gian để xúc cát, dội nước liên tục, mong tìm thấy vài hạt vàng sa khoáng trôi dạt từ núi rừng.
Chị Y Hlan, một phụ nữ Xơ Đăng ở làng Ia Tun, xã Dục Nông, vừa đãi vàng vừa kể: “Vợ chồng tôi tranh thủ những ngày nông nhàn ra đây từ sáng tới chiều. May mắn thì được gần nửa phân vàng, lẫn đất đá, bán được khoảng 250 nghìn đồng. Ít thôi, nhưng cũng đủ mua gạo, mua đôi dép mới cho con.”
Theo chị Y Hlan, đây là “cái nghề mùa nước lũ” tuy không ổn định, cũng chẳng an toàn, nhưng mang lại chút thu nhập tạm bợ khi mùa màng chưa đến kỳ thu hoạch. Trong mùa giáp hạt, khi rẫy chưa có gì ăn, ruộng chưa gieo được lúa, ánh vàng li ti dưới đáy mâm sắt chính là niềm hy vọng nhỏ nhoi để những người như chị Y Hlan vượt qua những ngày khó khăn.
“Mùa này ít việc, thấy nước sông rút là tranh thủ đi đãi vàng với bà con trong làng. Có ngày được vài trăm nghìn, có ngày về tay trắng. Nhưng có còn hơn không”, chị Y Hlan nói.
Tuy nhiên đằng sau những hạt vàng nhỏ bé ấy là không ít cực nhọc. Người đãi vàng phải ngâm mình dưới nước hàng giờ, chân tay lở loét, tê cứng. Tư thế khom lưng, mắt dán xuống đáy máng khiến nhiều người mắc bệnh cột sống, viêm khớp, nhiễm lạnh.
Nguy hiểm hơn cả là rủi ro từ dòng nước lũ bất ngờ ập về. Hiện, khu vực phía Tây Quảng Ngãi, đoạn Sông Pô Kô vốn dâng nhanh, chảy xiết khi thủy điện xả nước đột ngột.
Thậm chí nhiều phụ huynh còn mang theo con nhỏ ra bờ sông, không phải để giúp việc, mà vì ở nhà không ai trông. Những đứa bé ngồi co ro trên tảng đá, khi thì nghịch nước, khi lại nhặt sỏi cho cha mẹ, dẫn đến tiềm ẩn những rủi ro không lường hết được.
Ông Nguyễn Ngọc Thất – Chánh văn phòng xã Dục Nông cho biết: Chính quyền nhiều lần truy quét, tịch thu dụng cụ, lập biên bản cảnh cáo nhưng biện pháp này chỉ có tính tạm thời.
“Vắng lực lượng vài hôm là bà con lại lén lút ra sông. Cứ mùa mưa là đi đãi vàng. Chúng tôi lo lắm, vì nước lên bất ngờ có thể gây tai nạn chết người. Nhưng phần lớn họ là người nghèo, không có cách mưu sinh khác”, ông Thất chia sẻ...