Dự thảo Luật Phòng, chống ma túy sửa đổi: Người nghiện ma túy chịu sự quản lý của Công an xã và UBND xã

Thông tin được nêu trong dự thảo Luật Phòng, chống ma túy (PCMT) sửa đổi do Bộ CA soạn thảo vừa trình Chính phủ. Đây là điểm mới khi quy định hiện hành chỉ yêu cầu cung cấp về hành vi sử dụng ma túy.

Bộ CA lý giải việc thay đổi, bổ sung này nhằm để truy nguồn gốc chất ma túy từ SDTPCMT để phục vụ công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm. Đồng thời, bổ sung cơ quan có thẩm quyền được cung cấp đầy đủ, chính xác thông tin về nguồn gốc chất ma túy, hành vi sử dụng trái phép chất ma túy là CA, Bộ đội Biên phòng, Cảnh sát biển, Hải quan...

Về quản lý người SDTPCMT, dự thảo Luật bổ sung chế tài quản lý với người không có nơi cư trú ổn định mà “đã sử dụng ma túy song không nghiện”.

Dự thảo cũng thêm một số nội dung quản lý người SDTPCMT như quản lý cư trú, triệu tập, phòng ngừa hành vi gây mất trật tự. Động thái này nhằm khắc phục tình trạng người nghiện không khai báo khi hoàn thành cai nghiện, bỏ đi khỏi địa phương gây khó khăn cho công tác quản lý sau cai. Theo Bộ CA, quản lý theo cách này không chỉ ngăn chặn khi có hành vi gây mất trật tự mà còn có tác dụng phòng ngừa.

Ngoài ra, Bộ CA đề xuất quy định trách nhiệm của CA cấp xã trong việc quản lý cai nghiện ma túy tự nguyện tại gia đình, cộng đồng. Với người cai nghiện tự nguyện tại gia đình, cộng đồng phải có trách nhiệm đăng ký cai nghiện ma túy với CA cấp xã.

Theo cơ quan soạn thảo, việc sửa luật nhằm thể chế hóa những chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về sắp xếp tổ chức, tinh gọn bộ máy; cải cách tư pháp, cải cách hành chính; tuân thủ các quy định của Hiến pháp 2013. Luật được thông qua sẽ hoàn thiện cơ sở pháp lý về kiểm soát các hoạt động hợp pháp liên quan ma túy, quản lý người SDTPCMT, cai nghiện để bảo đảm phù hợp với tổ chức bộ máy mới và khắc phục những khó khăn trong thực tiễn thi hành thời gian qua.

Trong dự thảo, Bộ CA đề nghị bổ sung trường hợp người SDTPCMT không có nơi cư trú ổn định nếu xác định tình trạng là “nghiện ma túy” thì phải đăng ký với CA cấp xã để đi cai nghiện tự nguyện. Người trên 18 tuổi cai nghiện tại cơ sở công lập, người từ đủ 12 đến dưới 18 tuổi bị đưa đi trường giáo dưỡng. Trước đây, hành vi SDTPCMT bị coi là tội phạm theo Điều 199 BLHS 1999. Theo đó, người nào SDTPCMT dưới bất kỳ hình thức nào, đã được giáo dục nhiều lần và đã bị xử lý hành chính bằng biện pháp đưa vào cơ sở chữa bệnh bắt buộc mà còn tiếp tục sử dụng thì bị phạt tù từ 3 tháng đến 2 năm; tái phạm bị phạt 2 - 5 năm tù.

Tội danh này được bãi bỏ từ 2010. Sau 15 năm, BLHS sửa đổi 2025 có hiệu lực từ 1/7 đã quy định phạt tù người SDTPCMT do tình trạng người nghiện ngày càng diễn biến phức tạp. Cụ thể, Điều 256a BLHS quy định, người nào đang trong thời gian hoặc đã từng cai nghiện ma túy tự nguyện hoặc bắt buộc hoặc điều trị nghiện các chất ma túy bằng thuốc thay thế, mà bị phát hiện SDTPCMT dưới bất kỳ hình thức nào sẽ bị phạt tù 2 - 3 năm; tái phạm bị phạt 3 - 5 năm.