Để không 'sập bẫy' lừa đảo mùa thi

Nở rộ “bẫy” lừa đảo trong và sau mùa thi

Hằng năm, tháng 5 và tháng 6 luôn là khoảng thời gian có ý nghĩa đặc biệt đối với học sinh cuối cấp, khi các em bước vào hai kỳ thi quan trọng trong hành trình học tập: kỳ thi tuyển sinh lớp 10 và kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông (THPT). Đây là thời điểm học sinh và phụ huynh cùng bước vào giai đoạn “nước rút”, chuẩn bị tâm thế sẵn sàng cán đích với kết quả tốt nhất.

Tuy nhiên, đây cũng là thời điểm các “bẫy” lừa đảo trực tuyến nhắm vào học sinh và phụ huynh có xu hướng gia tăng mạnh mẽ. Trong mùa thi là giai đoạn tâm lý nhạy cảm, học sinh quay cuồng trong áp lực học tập, còn phụ huynh lo lắng trước kết quả thi cử. Từ đó, dẫn tới tâm lý căng thẳng, mệt mỏi, dễ lơ là, mất cảnh giác. Lợi dụng điểm yếu về tâm lý, các đối tượng đã xây dựng hàng loạt kịch bản lừa đảo trực tuyến biến hóa khôn lường khiến không ít học sinh và phụ huynh “sập bẫy” trong chớp mắt.

Một trong những kịch bản lừa đảo trực tuyến thường gặp trong mùa thi là giả danh cán bộ giáo dục, nhân viên trường học hỗ trợ sửa hồ sơ dự thi. Theo đó, các đối tượng lừa đảo gọi điện, gửi tin nhắn SMS, mạng xã hội, email thông báo những lỗi sai sót trong hồ sơ dự thi, đe dọa về việc hồ sơ có thể bị loại, yêu cầu cung cấp Căn cước công dân, mã OTP ngân hàng hoặc chuyển một khoản tiền gọi là “lệ phí xử lý gấp”, “phí hoàn thiện hồ sơ”. Tinh vi hơn, chúng còn gửi kèm những đường link giả mạo giao diện website của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo, trường học yêu cầu đăng nhập nhằm mục đích chiếm đoạt tài sản và thu thập thông tin cá nhân.

Điển hình, vào tháng 5/2025, một phụ huynh tại Trường THPT Hiệp Bình (TP HCM) đã trở thành nạn nhân của “bẫy” lừa đảo này. Thông tin từ trường THPT Hiệp Bình, thời điểm trên, trường ghi nhận nhiều trường hợp phụ huynh nhận được cuộc gọi từ đối tượng lạ, tự xưng là nhân viên nhà trường, yêu cầu “điều chỉnh thông tin đăng ký dự thi” cho học sinh bằng cách truy cập và thực hiện theo hướng dẫn trên một đường link không rõ nguồn gốc. Tin lời đối tượng, một phụ huynh sau khi đăng nhập và làm theo hướng dẫn đã bị chiếm đoạt toàn bộ số tiền trong tài khoản cá nhân, ước tính khoảng 10 triệu đồng.

Bên cạnh kịch bản giả danh cán bộ giáo dục, nhân viên trường học, các đối tượng lừa đảo còn tự nhận có nguồn “đề thi thật”, “đáp án chính xác 100%”, với mức giá dao động từ vài trăm nghìn đến hàng chục triệu đồng. Hay mở các khóa ôn thi, luyện thi trực tuyến với những lời quảng cáo hấp dẫn như “học là đỗ 100%”, “chuyên gia luyện thi hàng đầu”, “bao điểm sàn trường TOP” nhằm thu hút học sinh đăng ký học... Tuy nhiên, sau khi học sinh và phụ huynh chuyển khoản đăng ký, các đối tượng này thường “bặt vô âm tín” hoặc gửi lại những đề thi, tài liệu ôn thi vô giá trị.

Không chỉ dừng lại trong mùa thi, sau khi kỳ thi tốt nghiệp THPT kết thúc và bước vào giai đoạn tuyển sinh, thường rơi vào tháng 7, các đối tượng tiếp tục “giăng bẫy” lừa đảo trực tuyến với thủ đoạn tinh vi không kém. Thời điểm này, khi điểm thi tốt nghiệp THPT được công bố, các cơ sở giáo dục đại học lần lượt thông báo điểm sàn, chỉ tiêu, phương thức xét tuyển…, cũng là lúc tâm lý lo lắng, kỳ vọng của thí sinh và phụ huynh lên đến cao độ.

Tiếp tục đánh đòn tâm lý, các đối tượng lừa đảo giả danh cán bộ tuyển sinh, gửi tin nhắn SMS, mạng xã hội, email để thông báo trúng tuyển kèm yêu cầu nộp các loại “phí giữ chỗ”, “phí nhập học”, “phí tài liệu” hay “phí hoàn thiện hồ sơ”... Không ít phụ huynh, vì nôn nóng lo chỗ học cho con đã vội vàng chuyển tiền mà không xác minh nguồn gốc, để rồi phát hiện bị lừa khi mọi liên lạc với cán bộ tuyển sinh đều bị cắt đứt.

Thời gian qua, nhiều trường đại học trên cả nước đã đồng loạt phát đi cảnh báo lừa đảo trong mùa tuyển sinh năm 2025. Đơn cử, Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội đăng tải cảnh báo cụ thể về việc xuất hiện email giả mạo trường tuyển sinh, yêu cầu thí sinh không phản hồi email, làm theo hướng dẫn trong email. Đồng thời, Trường Đại học Giáo dục nhấn mạnh, Trường không gửi bất kỳ email nào công bố kết quả trúng tuyển, chỉ gửi email thông báo đã nhận hồ sơ đánh giá năng lực, cộng thưởng điểm. Nếu có bất kỳ thông tin nào trong email không chính xác, thí sinh cần phản hồi trực tiếp email đó hoặc gọi điện về số điện thoại chính thức của trường hoặc phòng đào tạo để xác minh.

Tương tự, Trường Đại học Hùng Vương TP HCM đưa ra lưu ý với các thí sinh năm 2007, nếu nhận được tin nhắn, cuộc gọi hoặc bưu phẩm yêu cầu thanh toán “phí ship”, “phí nhận tài liệu” dưới danh nghĩa trường, tuyệt đối không cung cấp thông tin cá nhân hay chuyển khoản mà cần xác minh trực tiếp với nhà trường. Trường Đại học Hùng Vương TP HCM khẳng định không thu bất kỳ khoản phí nào dưới hình thức chuyển phát, giao nhận hoặc xử lý hồ sơ qua điện thoại, tin nhắn hay bên trung gian.

Kỹ năng phòng, tránh “bẫy” lừa đảo mùa thi

Trao đổi với phóng viên Báo Pháp luật Việt Nam, chuyên gia an ninh mạng Ngô Minh Hiếu (Hiếu PC) đánh giá “bẫy” lừa đảo trực tuyến nhắm vào học sinh và phụ huynh mùa thi năm nay ngày càng đa dạng và tinh vi. Các đối tượng lừa đảo không chỉ sử dụng kịch bản biến hóa khôn lường mà còn tận dụng công nghệ để giả mạo giọng nói, hình ảnh, website, tin nhắn thương hiệu giống hệt các cơ quan chức năng, trường học. Điều này khiến nạn nhân rất khó phân biệt thật - giả, dẫn đến việc dễ dàng tin tưởng và làm theo yêu cầu.

Chưa kể, các đối tượng lừa đảo còn không ngừng thay đổi kịch bản phù hợp với từng giai đoạn tâm lý của học sinh và phụ huynh sao cho dễ bề “giăng bẫy”. Trong mùa thi, chúng lợi dụng tâm lý lo lắng và mong muốn “đi đường tắt” của nhiều học sinh và phụ huynh để đưa ra những lời hứa hẹn hấp dẫn nhưng thực chất là những chiếc “bẫy” lừa đảo. Đến mùa tuyển sinh, các đối tượng tiếp tục đánh vào tâm lý nóng vội, mong muốn ổn định của học sinh và phụ huynh để tung ra những kịch bản giả danh. Ngoài việc chiếm đoạt tài sản, các đối tượng còn thu thập thông tin cá nhân bằng các đường link giả, ứng dụng độc hại để xâm nhập thiết bị, đánh cắp tài khoản ngân hàng, hình ảnh sinh trắc học… gây hậu quả nghiêm trọng về tài sản và quyền riêng tư.

Từ góc nhìn của chuyên gia an ninh mạng Hiếu PC, các “bẫy” lừa đảo trực tuyến này dễ dàng đánh lừa học sinh và phụ huynh bởi ba yếu tố then chốt. Thứ nhất, do tâm lý áp lực mùa thi, sự kỳ vọng quá cao dẫn đến căng thẳng, khiến nhiều người mất tỉnh táo và dễ bị dẫn dụ. Thứ hai, nhiều học sinh và phụ huynh chưa hiểu rõ quy trình công bố điểm, xét tuyển… nên dễ tin vào các thông tin ngoài luồng. Thứ ba, do công nghệ giả mạo tinh vi, các website, email, giọng nói, giấy báo trúng tuyển đều có thể bị làm giả đến mức đánh lừa được cả những người có hiểu biết công nghệ.

Trong bối cảnh trên, để phòng tránh hiệu quả các “bẫy” lừa đảo trực tuyến mùa thi, chuyên gia an ninh mạng Hiếu PC khuyến cáo học sinh và phụ huynh không được tin vào lời hứa “đề thi thật”, “đáp án thần thánh” hay quảng cáo các khóa luyện thi cam kết “bao đỗ”. Chỉ tin tưởng các thông báo từ website chính thức của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo, trường học.

Bên cạnh đó, học sinh và phụ huynh đặc biệt lưu ý nguyên tắc “3 không”: Không chia sẻ Căn cước công dân, ngày sinh, tài khoản ngân hàng, mã OTP, mã đăng nhập… cho người lạ; Không bấm vào các đường link hoặc tải tệp từ người gửi không rõ ràng; Không chuyển tiền nếu chưa được xác minh từ nhà trường. Khi có dấu hiệu bất thường, học sinh và phụ huynh cần lưu giữ bằng chứng (tin nhắn, hình ảnh, link, hóa đơn chuyển tiền…). Cũng như báo ngay cho cơ quan công an hoặc liên hệ trực tiếp với cơ quan chức năng, nhà trường để xác minh.