Dẫn đầu Đông Nam Á về thanh khoản, nhưng TTCK Việt Nam vẫn thiếu ‘sức bật’ để nâng hạng

Nâng hạng thị trường là giải pháp thu hút vốn ngoại hiệu quả

Phát biểu tại hội thảo với chủ đề: “Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán” diễn ra ngày 17/7, ông Phạm Đức Sơn, Tổng biên tập Tạp chí Nhà đầu tư nhấn mạnh, sự kiện diễn ra trong bối cảnh cả nước đang thực hiện công cuộc Đổi mới lần 2 nhằm chuẩn bị thế và lực bước vào kỷ nguyên phát triển mới, theo lời hiệu triệu của Tổng Bí thư Tô Lâm.

Riêng với thị trường chứng khoán, nâng hạng được xác định là nhiệm vụ chiến lược trong năm 2025 - năm bản lề để đưa thị trường Việt Nam gia nhập nhóm thị trường mới nổi. Theo Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030 được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1726/QĐ-TTg ngày 29/12/2023 đã chỉ rõ: phát triển cơ sở nhà đầu tư, đặc biệt là nâng cao chất lượng nhà đầu tư cá nhân thông qua đào tạo và tuyên truyền, là một trong những trụ cột quan trọng.

Phát biểu tại hội thảo, ông Phan Xuân Thủy - Phó Trưởng ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương khẳng định: thị trường chứng khoán Việt Nam trong những năm qua đã có bước phát triển mạnh mẽ, trở thành kênh huy động vốn trung và dài hạn quan trọng của nền kinh tế. Tính đến giữa năm 2025, quy mô vốn hóa thị trường cổ phiếu đã tương đương hơn 55% GDP. Đây là động lực quan trọng giúp Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu tăng trưởng GDP 8% trong năm 2025 và hướng tới mức hai con số trong các năm tiếp theo.

Theo ông Thủy, thị trường chứng khoán không chỉ đóng vai trò thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế, cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, mà còn góp phần minh bạch hóa hoạt động doanh nghiệp, nâng cao năng lực quản trị và tạo điều kiện để doanh nghiệp vươn ra khu vực và quốc tế. Trong lộ trình đó, truyền thông nâng cao nhận thức nhà đầu tư được xem là yếu tố then chốt.

Đồng quan điểm, bà Vũ Thị Chân Phương, Chủ tịch UBCKNN cho biết, trong thời gian vừa qua, TTCK Việt Nam đã có sự phát triển mạnh mẽ về quy mô, thanh khoản và chất lượng hàng hóa, dần trở thành kênh dẫn vốn trung và dài hạn quan trọng cho nền kinh tế. 

“Tính đến phiên hôm qua, thanh khoản trung bình 10 phiên trên thị trường dẫn đầu thị trường Đông Nam Á, đây là thông tin quan trọng cho sự phát triển của thị trường vì các nhà đầu tư, đặc biệt là nhà đầu tư nước ngoài khi nhìn vào sự phát triển của thị trường, ngoài yếu tố như cơ chế, chính sách thị trường thì thanh khoản cũng rất quan trọng”, bà Vũ Thị Chân Phương thông tin.

Cũng theo bà Phương, nếu thị trường chứng khoán có thể thu hút được lượng vốn đầu tư gián tiếp nước ngoài, nhất là vốn đầu tư của các nhà đầu tư tổ chức, các quỹ đầu tư lớn thì sẽ tạo tác động tích cực ở nhiều góc độ cho TTCK, qua đó giúp phát triển hơn nữa kênh huy động vốn quan trọng cho sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước. 

Theo Chủ tịch UBCKNN, trong các giải pháp thu hút vốn ngoại, kinh nghiệm quốc tế cho thấy nâng hạng thị trường là giải pháp hiệu quả. Chính phủ đã xác định rõ mục tiêu này tại Nghị quyết 86/2022 và tiếp tục cụ thể hóa trong Chiến lược phát triển TTCK đến năm 2030, đặt mục tiêu nâng hạng từ thị trường cận biên lên mới nổi vào năm 2025. Gần đây, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân cũng nhấn mạnh yêu cầu khẩn trương nâng hạng và tái cơ cấu thị trường nhằm tạo kênh huy động vốn ổn định cho khu vực kinh tế tư nhân.

Chủ tịch UBCKNN khẳng định, cơ quan này đang triển khai kế hoạch hành động cụ thể, dưới sự chỉ đạo của Chính phủ và Bộ Tài chính, để từng bước đáp ứng các tiêu chí nâng hạng theo chuẩn quốc tế.

Cần cải cách đồng bộ từ thể chế đến nền tảng công nghệ

Ông Bùi Hoàng Hải - Phó Chủ tịch UBCKNN cho biết, Việt Nam đã đáp ứng phần lớn tiêu chí nâng hạng, đặc biệt sau khi triển khai cơ chế NPF (non-pre-funding) giúp nhà đầu tư nước ngoài giao dịch linh hoạt hơn. Hiện hơn 50% lệnh mua của khối ngoại là thông qua NPF, cho thấy sự tín nhiệm cao đối với cải cách chính sách. Tuy nhiên, nâng hạng chỉ là một bước khởi đầu.

UBCKNN đang phối hợp triển khai cơ chế CCP (trung tâm thanh toán bù trừ) - một bước tiến cần thiết để duy trì vị thế mới. Cùng với đó, cần phát triển sản phẩm tài chính xanh, ESG, cải cách hành chính và gỡ bỏ rào cản về room ngoại và các quy định phức tạp về ngành nghề đăng ký.

Ông Nguyễn Sơn, Chủ tịch HĐTV Tổng công ty Lưu ký và bù trừ chứng khoán cũng cho rằng, dù TTCK đã chuẩn bị nâng hạng, nhưng đào tạo, nâng cao nhận thức nhà đầu tư vẫn là việc cần làm liên tục. Tỷ lệ nhà đầu tư cá nhân hiện chiếm hơn 99,7% khiến thị trường dễ bị tổn thương trước biến động. Do đó, cần đẩy mạnh đào tạo, phát triển các quỹ đầu tư và có chính sách ưu đãi thuế để khuyến khích đầu tư qua định chế chuyên nghiệp.

Nhấn mạnh yêu cầu nâng cao năng lực trung gian, khuyến khích đầu tư dài hạn, ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Ủy ban Kinh tế, Tài chính của Quốc hội đánh giá, việc đào tạo để 99,98% nhà đầu tư cá nhân trở nên chuyên nghiệp là không dễ. Do đó, cần đẩy mạnh phát triển dịch vụ tư vấn tài chính, quản lý gia sản, cũng như dịch vụ đầu tư thông qua quỹ chuyên nghiệp.

Để làm được điều này, ông Hiếu kiến nghị rà soát các rào cản gia nhập thị trường quỹ, đa dạng hóa sản phẩm quỹ đầu tư và chính sách thuế ưu đãi cho nhà đầu tư tổ chức.

Còn theo bà Nguyễn Thị Hằng Nga - Tổng Giám đốc Công ty Quản lý Quỹ Vietcombank (VCBF): Nhà đầu tư thường đầu tư theo cảm tính, thiếu chiến lược dài hạn. Đầu tư qua quỹ giúp nhà đầu tư tiếp cận kiến thức, kinh nghiệm và quản trị chuyên nghiệp. Với đội ngũ hơn 75 năm kinh nghiệm quốc tế, VCBF là ví dụ điển hình cho quản lý hiệu quả danh mục đầu tư dài hạn.

Cùng quan điểm, ông Lê Đức Khánh, Giám đốc Phân tích CTCP Chứng khoán VPS cho biết: Công ty liên tục tổ chức hội thảo nhằm nâng cao hiểu biết của nhà đầu tư về cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ và tài chính cá nhân. Hướng đầu tư dài hạn 5-10 năm sẽ giúp nhà đầu tư gia tăng lợi nhuận bền vững và giảm rủi ro.

Ông Võ Hoàng Hải, Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Nam Á cho rằng, tài chính toàn diện là công cụ hỗ trợ nhóm đối tượng yếu thế, gồm người dân vùng sâu xa, công nhân, doanh nghiệp nhỏ. Trên TTCK, nhà đầu tư cá nhân cũng cần được bảo vệ thông qua tiếp cận công bằng thông tin và hỗ trợ từ hệ thống ngân hàng, công ty chứng khoán.

Cần xây dựng nền tảng thông tin minh bạch, giảm cú sốc tâm lý và khôi phục niềm tin vào thị trường - điều đã từng bị tổn thương trong khủng hoảng trái phiếu và bảo hiểm.

Trong khi đó, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp đầu tư nước ngoài nhấn mạnh vai trò của báo chí chuyên sâu về tài chính chứng khoán. Để nhà đầu tư hiểu rõ sản phẩm ngày càng đa dạng và phức tạp, cần các chuyên mục chuyên sâu và đội ngũ phóng viên được đào tạo bài bản. Thông tin sai lệch có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tâm lý và dòng tiền thị trường, nhất là đối với nhà đầu tư F0.

“Cần tăng cường phối hợp giữa UBCKNN, báo chí và các định chế tài chính trong đào tạo, cung cấp thông tin chính xác, có chiều sâu”, ông Nguyễn Anh Tuấn nói.