Chuyển đổi số – Bệ phóng đưa văn hóa Ninh Bình hội nhập thời đại số

Từ ngày 1/7/2025, tỉnh Ninh Bình mới được hình thành trên cơ sở sáp nhập 3 tỉnh Nam Định, Hà Nam và Ninh Bình. Với diện tích sau sáp nhập vào khoảng 3.942,6 km², quy mô dân số khoảng 4,4 triệu người. Đổi tên hành chính là bước khởi đầu làm sống lại ký ức văn hóa ở từng địa phương; chính sách số hóa làng nghề giúp văn hóa thủ công không chỉ được bảo tồn mà còn vươn xa trên thương mại điện tử, mạng xã hội.

Số hóa di sản văn hóa: Kết nối quá khứ với hiện tại

Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0 và chuyển đổi số quốc gia được đẩy mạnh, Ninh Bình xác định văn hóa không chỉ là giá trị tinh thần mà còn là mũi nhọn phát triển chiến lược. Việc số hóa và minh bạch hóa dữ liệu văn hóa là điều kiện tiên quyết để xây dựng xã hội số và kinh tế - du lịch - văn hóa thông minh.

Theo đó, Ninh Bình đã triển khai Chương trình Số hóa Di sản Văn hóa Việt Nam giai đoạn 2021–2030 theo quyết định của Thủ tướng Chính phủ, với nhiệm vụ số hóa di sản vật thể và phi vật thể của tỉnh, xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung.

UBND tỉnh ban hành nhiều kế hoạch: như Kế hoạch 30/KH-UBND (2024), 68/KH‑UBND (2025), xác định đột phá là số hóa quản lý di sản và văn hóa, cơ sở dữ liệu chuyên ngành, đồng thời tăng cường an toàn thông tin theo mô hình 4 lớp.

Ninh Bình sở hữu nhiều di tích và danh thắng, trong đó có tới 8 di tích quốc gia đặc biệt và 18 bảo vật quốc gia. Để bảo tồn và phát huy giá trị di sản, tỉnh đã triển khai chương trình số hóa di sản văn hóa, bao gồm:

Bảo tàng tỉnh đã số hóa khoảng 1.000 hiện vật, trong đó 50 hiện vật được scan 3D, phát triển VR Tour360 để người dân và du khách tham quan trực tuyến mọi lúc mọi nơi.

Trung tâm di tích Hoa Lư áp dụng trình chiếu 3D, check-in QR tích hợp thuyết minh sáu ngôn ngữ, hỗ trợ du khách tìm hiểu lịch sử linh hoạt

Mô hình “Số hóa địa chỉ đỏ” với QR tại Tràng An, Tam Cốc, Hoa Lư do Tỉnh đoàn triển khai, kết nối thông tin di tích, đặc sản, làng nghề… tạo sức hấp dẫn mới cho du lịch cộng đồng.

Hạ tầng số được triển khai đồng bộ: phủ sóng Wi‑Fi tại 10 điểm, lắp đặt 4 kiosk thông minh ở các điểm du lịch trọng điểm từ 2023.

Tỉnh đã có khoảng 500 cán bộ chuyên trách CNTT – chuyển đổi số, và 100% cơ quan cấp xã thực hiện quản lý chất lượng theo ISO 9001:2015 gắn ứng dụng CNTT. Tỷ lệ cán bộ xã, phường được cấp chữ ký số, sử dụng hệ thống giải quyết TTHC online đạt gần 93% (từ 1/1/2024–17/9/2024), thanh toán điện tử cùng ngân hàng áp dụng 100% biên lai điện tử.

Số hóa văn hóa góp phần thúc đẩy du lịch thông minh, văn hóa số giúp kết nối di sản với giáo dục truyền thống, tạo động lực thu hút thế hệ trẻ và cộng đồng vào bảo tồn, phát huy văn hóa đặc sắc.

Cùng với đó, hai địa phương Nam Định và Hà Nam cũng hướng tới xây dựng “văn hóa số” toàn diện. Tiếp tục giữ hồn văn hóa qua số hóa, phục hồi bản sắc địa phương qua đặt tên đơn vị hành chính bằng tên truyền thống gắn với lịch sử như: Đông A, Thiên Trường, Vị Khê, Thành Nam… góp phần củng cố cảm thức bản sắc và di sản văn hóa địa phương. Các địa điểm văn hóa tại Phủ Lý (như đình Triều Hội, đô thị thông minh) tích cực lắp đặt hệ thống QR để giải thích, quảng bá di tích – một dạng thúc đẩy tương tác số về văn hóa.

Hướng tới nền văn hóa số toàn diện

Có thể nói, chủ trương số hóa văn hóa ở Ninh Bình không đơn thuần là ứng dụng công nghệ mà là khát vọng biến văn hóa truyền thống thành động lực phát triển bền vững, hội nhập toàn cầu. Văn hóa số là định hướng chiến lược, tạo nên chính quyền minh bạch, du lịch thông minh, xã hội năng động. Tuy nhiên, chỉ khi có sự đồng lòng của cả hệ thống chính trị, doanh nghiệp và cộng đồng, văn hóa số sẽ trở thành chân dung sống động, tiếp nối bản sắc đậm đà dân tộc và tầm quốc tế.

Như Chủ tịch UBND tỉnh Phạm Quang Ngọc khẳng định:“Chuyển đổi số cần được triển khai đồng bộ giữa cải cách hành chính và nâng cao năng lực đội ngũ, trong đó người đứng đầu các cấp phải sâu sát, chịu trách nhiệm trực tiếp.” Đồng thời, ông Ngọc cũng nhấn mạnh tại Hội nghị với chuyên gia toàn cầu ngày 24/2/2025:“ Đặc biệt, sau hội nghị làm việc vào tháng 8/2024, nhiều ý tưởng, kiến nghị, tư vấn của các chuyên gia, nhà khoa học đã được tỉnh đưa vào chương trình lãnh đạo, chỉ đạo cả trong ngắn hạn và dài hạn, qua đó góp phần hiện thực hóa mục tiêu đến năm 2035, Ninh Bình trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với đặc trưng Đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo”.

Nguyên Bí thư Tỉnh ủy Ninh Bình Đoàn Minh Huấn cũng cho rằng: tỉnh Ninh Bình mới sau sáp nhập sẽ có đặc điểm rất khác biệt trong tương lai khi định hướng trở thành thành phố trực thuộc Trung ương với tư cách là một đô thị đối ngẫu đối với các đô thị trong vùng, chứ không phải đô thị vệ tinh hay đối trọng.