Cần có quỹ bảo hiểm rủi ro để doanh nghiệp yên tâm phát triển thị trường mới

Ngày 14/8/2025 tại Hà Nội, Tạp chí Diễn đàn Doanh nghiệp đã tổ chức "Diễn đàn kinh doanh 2025: Giải pháp đột phá hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận thị trường mới".

Phát biểu tại diễn đàn, ông Nguyễn Văn Thân - Đại biểu Quốc hội khoá XV, Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu đang có những biến động khó lường, nhu cầu tìm kiếm thị trường mới trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Doanh nghiệp Việt Nam không chỉ phải đối mặt với sự cạnh tranh gay gắt từ các đối thủ quốc tế, mà còn chịu áp lực phải đáp ứng các tiêu chuẩn khắt khe về chất lượng, môi trường, lao động và trách nhiệm xã hội.

Theo đánh giá của các chuyên gia tại diễn đàn, hiện nhiều doanh nghiệp xuất khẩu các ngành nghề chủ lực lẫn các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh trong nước đều đang xây dựng kế hoạch tìm kiếm các thị trường mới để ứng phó với rủi ro thuế quan, với những bất định của kinh tế toàn cầu.

“Đây được xem là hướng đi chiến lược bền vững và lâu dài khi Việt Nam đã tham gia 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) với hơn 60 quốc gia và vùng lãnh thổ cùng 70 cơ chế hợp tác song phương. Khai thác hiệu quả dư địa và lợi thế này sẽ giúp các doanh nghiệp đa dạng thị trường xuất khẩu, giảm phụ thuộc vào thị trường truyền thống” - Phó Chủ tịch VCCI Hoàng Quang Phòng nhấn mạnh.

Theo Phó Chủ tịch VCCI, tiếp cận và khai thác hiệu quả các thị trường mới gắn liền với quá trình tái cơ cấu các ngành hàng xuất khẩu của nền kinh tế cũng như tái cấu trúc hoạt động sản xuất kinh doanh. Quá trình chuyển đổi này không dễ dàng, không diễn ra trong ngày một ngày hai.

Bà Trần Thị Thu Trang - Chủ tịch Hanel PT dẫn câu chuyện về việc mở rộng thị trường của một doanh nghiệp ngành nhựa để cho thấy, chỉ cần kiên trì mở rộng, doanh nghiệp sẽ có thị trường rộng lớn để bán hàng.

“Trong nước, một thương hiệu nhựa có 60 năm hoạt động bị phá sản trong khi đó một doanh nghiệp khác đã mở rộng thị trường, xuất khẩu sang châu Phi và bán hàng rất thuận lợi, có bao nhiêu bán hết bấy nhiêu” - bà Trang nói.

Do đó, bà  Trang cho rằng, cần mở rộng đàm phán FTA thế hệ mới với các khối tiềm năng như MERCOSUR (Nam Mỹ) và GCC (Hội đồng Hợp tác vùng Vịnh) để giảm thuế quan, mở rộng cánh cửa vào những thị trường có sức mua lớn nhưng còn ít cạnh tranh.

Đáng chú ý, bà Trang cho rằng, đi cùng với việc khuyến khích doanh nghiệp mở rộng thị trường cần thành lập Quỹ bảo hiểm rủi ro thương mại quốc tế theo mô hình công – tư. Ví dụ mô hình này ở các nước, bà Trang cho biết, hiện Nhật Bản có NEXI bảo hiểm cho doanh nghiệp khi đối tác phá sản, không thanh toán, hoặc gặp rủi ro chính trị ở hơn 100 thị trường. EU có Euler Hermes/Allianz Trade bảo hiểm xuất khẩu cho doanh nghiệp ở hơn 50 quốc gia, kết hợp dữ liệu rủi ro toàn cầu và hỗ trợ bồi thường 80–90% tổn thất.

Cơ chế hoạt động của Quỹ bảo hiểm rủi ro thương mại quốc tế là doanh nghiệp đóng phí bảo hiểm (0,5–1% giá trị hợp đồng) và khi rủi ro xảy ra, quỹ bồi thường phần lớn thiệt hại. Nhà nước hỗ trợ một phần phí cho doanh nghiệp nhỏ và vừa khi mở thị trường mới, giúp doanh nghiệp yên tâm khai phá thị trường. Bà Trang khẳng định, nếu Chính phủ, hiệp hội và doanh nghiệp đồng hành, Việt Nam hoàn toàn có thể dẫn dắt nhiều thị trường mới trên thế giới

Đặc biệt, theo bà Trang cần phải đào tạo đội ngũ sale (bán hàng) các công ty có chứng nhận cấp bậc 3-5 sao, tương đương chuyên gia thương mại toàn cầu. “Cần tạo ra nghề chuyên gia đi sale toàn cầu theo từng khu vực xuất khẩu. Do đó phải đẩy mạnh đào tạo nhân lực quốc tế hóa, am hiểu thương mại số, tiêu chuẩn xanh và văn hóa địa phương” - bà Trang nói.

Ông Nguyễn Hữu Thập - Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Tuyên Quang cho rằng doanh nghiệp địa phương cần tập trung vào nhiều giải pháp để mở rộng thị trường và nâng sức cạnh tranh.

Trước hết là liên kết cụm ngành và chuỗi cung ứng, tham gia sâu vào các cụm ngành liên tỉnh từ nông - lâm sản, du lịch sinh thái, vật liệu đến công nghiệp hỗ trợ. Doanh nghiệp cần chuẩn hóa tiêu chuẩn, chia sẻ đơn hàng, sử dụng chung dịch vụ kiểm định, logistics và xúc tiến thương mại. Bên cạnh đó cần chuyển từ vay đơn lẻ sang gói tín dụng chuỗi và bảo lãnh theo đơn hàng liên kết vùng để giảm rủi ro và điều kiện vay phù hợp hơn.