Bùi Chát triển lãm tranh lấy cảm hứng từ thơ

Bùi Chát quê Thái Bình, sinh ở Hố Nai, sống và làm đủ việc tại TP HCM. Là một nghệ sĩ tự dạy, tuy đã học nhiều ngành và nhiều trường, nhưng anh chưa từng học trường viết văn và trường mỹ thuật.

Tính từ đầu những năm 2000 đến nay, Bùi Chát đã xuất bản 8 tập thơ và thực hiện hơn 10 cuộc triển lãm cá nhân về mỹ thuật. Ngoài ra anh còn làm xuất bản từ khá sớm và được xem là một nhà hoạt động xuất bản đáng kể. Về thơ, Bùi Chát là một nhà thơ kỳ lạ, người sẵn sàng dấn thân và thể nghiệm quyết liệt trong rất nhiều năm. Thơ anh được đánh giá là sâu sắc và hài hước, đã được dịch và giới thiệu qua một số ngôn ngữ khác.

Bộ sưu tập “Đang trôi” lần này lấy cảm hứng từ tập thơ mới được NXB Đà Nẵng xuất bản và phát hành mang tên “Chúng ta đang trôi đi đâu?!”. “Đang trôi” gồm 20 bức tranh sơn dầu và chất liệu tổng hợp được sáng tác từ 2020 đến 2025. Bộ sưu tập này ra đời như là cách Bùi Chát “trả nợ” cho thơ. 

Giám tuyển Phan Trọng Văn cho biết: “Chúng ta đang trôi đi đâu?!” - câu hỏi khẽ vang lên từ một tập thơ, giờ đã hóa thành nhịp sóng lan rộng ra bề mặt tranh. Từ chữ sang hình, từ âm vang sang sắc độ - Bùi Chát tiếp tục cuộc độc thoại nghệ thuật của mình trong triển lãm cá nhân mới nhất mang tên “Đang trôi”.

Cách thực hành mà Bùi Chát sử dụng trong dự án này là sự liên nối giữa thơ và hội họa, ở đó ta bắt gặp thơ ca trong chính hội họa và tìm thấy hội họa trong chính thơ ca. Các thủ pháp và cách thức của từng thể loại được vay mượn và hoán đổi cho nhau, đôi khi thậm chí còn không thể phân biệt tính cốt lõi của từng thể loại trong một tác phẩm.

Nói về tác phẩm trong triển lãm, giám tuyển Phan Trọng Văn nhận định: “Nếu những bức tranh trước đây của Chát có xu hướng bay bổng, phiêu linh và đôi khi như tan loãng giữa chữ và hình, thì loạt tranh “Đang trôi” cho thấy một chuyển động khác: đậm đà hơn, rõ ràng hơn, có lực đẩy và lực kéo màu sắc quyết liệt hơn…

Độ tương phản màu cao hơn, những cú “đẩy màu” táo bạo hơn, và đặc biệt là biên độ tần sắc - tức dải chuyển động cảm xúc của từng gam màu - cũng trở nên rộng và sâu hơn. Không chỉ là sự trưởng thành về mặt thị giác, điều này còn gợi đến một thứ “ngôn ngữ mới” trong hành trình trừu tượng của Chát: không còn “trôi” một cách vô định, mà là trôi có trọng lực, trôi với ký ức, với chất liệu đời sống đã chín muồi hơn trong chiêm nghiệm…”.

Đặc biệt, dù đã thực hiện hơn 10 cuộc triển lãm mỹ thuật, và Bùi Chát thường có chủ ý không đặt tên tranh. Phần lớn các tên tranh đều là Không đề và được đánh số theo thứ tự, hoặc tên tranh được đặt theo tên triển lãm và được đánh số.

Nhưng riêng ở triển lãm “Đang trôi” này, lần đầu tiên và có thể là duy nhất Bùi Chát đặt tên cho từng bức tranh của mình một cách cụ thể. Tên của các bức tranh đều được lấy từ tên của các bài thơ trong tập “Chúng ta đang trôi đi đâu?!“ như một lưu niệm, một sự liên nối và hoán chuyển của các lĩnh vực khác nhau trong cùng một chủ thể.