Bài học sau sự việc người trốn trại 40 năm không bị truy nã - Bài 1: Sự kiện hi hữu các cơ quan tố tụng Trung ương phải vào cuộc

Hi hữu một vụ trốn trại bị “lọt lưới”

Tháng 4/2023, Báo PLVN nhận được đơn của một công dân tố giác ông Xuân Văn Thọ vào năm 1982 đã gây án, sau khi bị bắt giam, kết án tù, đã trốn trại về địa phương từ đó đến nay. Nhóm phóng viên PLVN nhanh chóng vào cuộc xác minh sự việc; đồng thời có công văn gửi cơ quan chức năng.

Ngày 24/4/2023, VKSND địa phương có Công văn 490/VKS-ƯH trả lời Báo PLVN. Theo kết quả xác minh của Công an (CA) địa phương, ông Thọ bị bắt ngày 25/5/1982; án phạt 20 năm tù; vào trại Chăm ngày 6/8/1982; ngày 5/6/1983 trốn khỏi nơi giam giữ. Hiện không có thông tin, tài liệu, quyết định truy nã phạm nhân này.

Theo Công văn 408/CV-CAƯH ngày 6/4/2023 của CA địa phương, ông Thọ tự khai có phạm tội Cố ý gây thương tích, hậu quả gây chết người, bị TAND tỉnh Hà Sơn Bình (cũ) xử phạt 18 năm tù từ 1982. Bị giam tại trại Chăm (nay là Trại tạm giam CA tỉnh Hòa Bình), đến khoảng tháng 8/1983 bỏ trốn về nhà sống đến nay nhưng không bị cơ quan nào triệu tập bắt lại.

TAND Hà Nội trả lời, tại Bản án 76 ngày 18/11/1982, TAND Hà Sơn Bình phạt 20 năm tù với Xuân Văn Thọ về tội “Giết người” và “Cố ý gây thương tích”. Sau đó bản án bị kháng cáo. TAND tỉnh đã chuyển toàn bộ hồ sơ lên TANDTC.

TANDTC trả lời, tại Bản án phúc thẩm 706 ngày 27/9/1983 và 10/10/1983, đã xử phạt Xuân Văn Thọ 20 năm tù nhưng xử vắng mặt vì phạm nhân đã bỏ trốn khỏi trại giam. Hồ sơ vụ án đã được tiêu hủy vì hết thời hạn bảo quản lưu trữ. Kết quả xác minh, làm việc tại Trại tạm giam CA tỉnh Hòa Bình, Xuân Văn Thọ trốn khỏi nơi giam giữ ngày 5/6/2023, hiện không có thông tin, tài liệu, quyết định truy nã.

Kết quả xác minh, công văn trao đổi với Phòng PV06 CA tỉnh Hòa Bình, PV06 CA Hà Nội, Cục V06 Bộ CA, ông Thọ không có thông tin, tài liệu và không nằm trong danh sách bị truy nã.

Ý kiến gợi mở của VKSNDTC

Trả lời PLVN, đại diện CA xã nơi ông Thọ đang sống cho hay CA xã không có hồ sơ thời kỳ đó. Từ khi trốn trại về cư trú tại địa phương, đến nay ông Thọ cơ bản chấp hành tốt pháp luật, chưa có tiền án, tiền sự gì mới. Trưởng thôn thì nhận xét, gia đình ông Thọ được đề cử gia đình văn hóa.

“Ông Thọ đang là trưởng họ dòng họ Xuân tại địa phương, luôn giáo dục, dạy dỗ con cháu trong dòng họ không vì sự nông nổi, bồng bột mà làm điều sai trái, vi phạm pháp luật. Dòng họ Xuân tại thôn hàng chục năm gần đây không có ai có tiền án, tiền sự. Ông Thọ nay đã già, đã sửa đổi, là một người tử tế, một công dân tốt”, Trưởng thôn nhận xét.

Đứng trước tình huống này, cơ quan thẩm quyền địa phương nhanh chóng báo cáo cấp trên tìm hướng xử lý. Lãnh đạo CA huyện (nay đã giải thể) cho biết, ông Thọ trốn tù về địa phương không bị phát hiện, xử lý. Quá trình sống tại địa phương, ông Thọ không bị hạn chế quyền công dân, không bị cấm đi khỏi nơi cư trú, không có bất cứ quyết định của cơ quan nào với việc thi hành án tù của ông. Vì từ khi trốn trại về địa phương không có vi phạm nào mới, sự việc đã được báo cáo lên CA TP để xin hướng giải quyết cụ thể. Đồng thời, gửi đề nghị đến Bộ CA thành lập Đoàn thanh tra liên ngành về hồ sơ thi hành án (THA) của ông Thọ.

Về phía VKSNDTC, ngày 8/9/2023, sau khi nhận được công văn của Báo PLVN, đã có Công văn 3695/VKSTC-V8 gửi VKSND Hà Nội để giải quyết theo thẩm quyền. Theo VKSNDTC, sau khi trốn trại, ông Thọ đã về địa phương sống ổn định đến nay 40 năm, không trốn tránh, không có quyết định truy nã, không bị cơ quan thẩm quyền bắt đi THA.

Căn cứ điểm d khoản 2 Điều 60 BLHS, hiện đã hết thời hiệu thi hành với Bản án 706. Thẩm quyền phối hợp xác minh điều kiện hưởng thời hiệu và kiểm sát việc cho hưởng thời hiệu thuộc VKSND Hà Nội là nơi xử sơ thẩm.

Ngày 7/10/2024, VKSND Hà Nội có Văn bản 2360/VKS-P8 gửi Báo PLVN cho biết đã chuyển công văn đề nghị TAND Hà Nội thu thập tài liệu, xác minh điều kiện hưởng thời hiệu thi hành Bản án 706 của Tòa phúc thẩm TANDTC với người bị kết án Xuân Văn Thọ. Khi có kết quả, VKSND Hà Nội sẽ thông báo đến Báo PLVN theo quy định. Như vậy, cho đến hiện tại, sự việc vẫn chưa có kết luận cuối cùng.

Vì sao chưa có quyết định cuối cùng?

Trong khi đó, tại địa phương, sự việc vẫn “nóng”. Người tố cáo tiếp tục gửi đơn đề nghị xử lý sự việc “đúng quy định pháp luật”. Về phía ông Thọ, nói “tôi bây giờ quên nhớ lẫn lộn, chỉ mang máng hồi đó can ngăn hai đám thanh niên đánh nhau”. Về phía vợ ông Thọ, thì cho rằng chồng mình bị oan, bị người khác xúi giục “nhận tội thay”. Người dân ở địa phương thì đều cho rằng cơ quan chức năng cần sớm có quyết định cuối cùng, để không ảnh hưởng đến những người trong cuộc, người liên quan, tránh những đồn đoán không đáng có tại địa phương.

Luật sư (LS) Lê Hiếu (GĐ Cty Luật TNHH Hiếu Hùng, Đoàn LS Hà Nội), đánh giá, sự việc rắc rối trên đã không xảy ra nếu các cơ quan liên quan thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ.

LS Hiếu đưa ra quan điểm, pháp luật nước ta đề cao tính nhân văn, khoan hồng. Do vậy, cần xem xét áp dụng Điều 27 BLHS quy định về “Thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự” để xem xét với trường hợp ông Thọ.

Cũng theo LS Hiếu, một yếu tố quan trọng khác trong sự việc này là trong quá khứ, bản án đã xác định vi phạm của bị cáo Thọ là như thế nào? PLVN đã tiếp cận các tài liệu hồ sơ để làm rõ vấn đề này. Mời bạn đọc đón đọc kỳ sau.

(Còn tiếp)